ذهنیت و زاویه ی دید

در نقد و نقد ادبیات داستانی؛ نقد سووشون،کلیدر، رازهای سرزمین من و...
ذهنیت، همان فلسفه و بینش و شهود هنرمند است. و زاویه دید نگرش هنری و بیان هنری او.
در مورد زبان هنر، گاهی از ناخودآگاه و گاهی از جریان سیال ذهنی و تداعی معانی و گاهی هم از انعکاس حادثه در ذهن و عکس العمل های گوناگون در برابر حادثه، به نام زبان هنری و نگاه هنرمندانه، گفت و گو می شود. و از اجتماع این عکس العمل های متفاوت است که به نوعی کوبیسم در ادبیات و یا کولاژ در سینما می رسیم. در حالی که زاویه دید و نوع برش و نگرشی که به یک حادثه داریم، جدا از ناخودآگاه، تداعی معانی و عکس العمل می تواند بیان هنری را عرضه کند.
وقتی از کاسه ای چینی و گران قیمت را از دست می دهم و به شکسته هایش نگاه می کنم، می توانم از ناخودآگاه و یا تداعی معانی و یا عکس العمل های متفاوت، نشانی بیاورم و می توانم به چنین حادثه ای با نگرشی تازه روی بیاورم و این نکته را نشان دهم که بر شکستنی ها تکیه نکنم و از شکستگی ها، درس وارستگی بگیرم و به جای رنج و غصه و بی خیالی و ای بابا ولش کن، به این اقتدار و این نگرش دست بیابم که این زاویه دید، بیان هنری همین واقعه را عهده دار است و هنرمندانه ترین برداشت ها و نگرش ها را به دنبال دارد.
این نوشته در زمینه نقد ادبیات داستانی است که در آن، کتاب صد سال داستان نویسی ایران و چندین رمان بلند و کوتاه، به تحلیل و نقد و بررسی کشانده شده است.
ما -گر چه تاسف بار است- باید باور کنیم که ادیب و داستان نویس و ناقد ما پشتوانه ای ندارد و زاویه ی دید و معیاری ندارد.آشفتگی ادبیات صد ساله ی ما از این بی ریشگی و تعلیق خبر می دهد.
آنچه می تواند این آشفتگی را به آگاهی و سرشاری و پالایش مطلوب برساند موضوع کتاب های «ذهنیت و زاویه ی دید» و «ادبیات،هنر و نقد» است.
در این نوشته ها به خاستگاه هنر، جریان هنر در تاریخ، تحلیل اجتماعی هنر و معیار زیبایی گذری داشته و در این گذر به طرح و تصویر و زبان داستانی آثار برجسته ی ادبیات معاصر مروری خواهیم داشت؛ آثاری چون:
کلیدر، سووشون، طوبی و معنای شب، رازهای سرزمین من، زمستان 62، سمفونی مردگان، آدم های غائب و چند داستان و رمان از نویسندگان بزرگ ایران و جهان.