کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری در نظام حقوقی ایران

کتاب کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری در نظام حقوقی ایران نوشته‌ی فرساد غفوری، در راستای تشخیص انواع زمین و اراضی موات، بایر و دایر، می‌تواند برای علاقه‌مندان به رشته‌ی حقوق، پژوهشگران و اقشار مختلف جامعه مفید باشد.
ضرورت تبیین قواعد و ضوابط ناظر بر زوایای گوناگون پروسه‌ی حاکم بر نظام اراضی و املاک و همچنین پرداختن به چگونگی تشخیص نوع زمین و اراضی در قوانین موجود، امری اجتناب‌ناپذیر است. این کتاب با تحقیق در کتب و مقالات مربوط به اراضی شهری و خارج از شهر و همچنین بررسی مراجع تشخیص آن گردآوری شده است. املاک و اراضی در هر نظام حقوقی بنا بر معیارها و اسبابی که وجود دارد به اقسام مختلفی تقسیم‌ می‌شوند و با وجود دسته‌بندی‌های گوناگون، در قوانین و مقررات کنونی کشور، زمین و اراضی به سه دسته‌ی موات، بایر و دایر تقسیم‌بندی شده‌اند.
وظیفه‌ی تشخیص نوع عمران، احیاء و تاسیسات متناسب و تعیین نوع زمین دایر و تمیز بایر از موات و اجرای وظایف قانونی و رسیدگی با استعلامات واصله از ناحیه‌ی مراجع ذیربط در مراکز استان‌ها و نیز شهرها بر عهده‌ی کمیسیون‌ ماده 12 قانون زمین شهری می‌باشد، تا نسبت به بررسی وضعیت اراضی با رعایت قانون زمین شهری و آئین‌نامه اجرائی رسیدگی‌های لازم را اظهار‌ نماید.
با وجود تقسیم‌بندی‌های گوناگون راجع به اراضی که هر یک از نظر علمی ارزشمند و قابل تامل می‌باشد، اما در قوانین و مقررات کنونی کشور، زمین و اراضی به سه بخش تقسیم‌بندی شده است که این اراضی در داخل محدوده‌ی شهری و خارج از آن واقع می‌باشند. در اینجا این پرسش به ذهن می‌رسد که با توجه به قوانین مقتضی که در زمینه‌ی اراضی وجود دارد، تمیز و تشخیص اراضی از یکدیگر در صلاحیت چه مرجع قانونی می‌باشد؟ این سوالات به ذهن خطور می‌کند که نحوه‌ی رسیدگی در کمیسیون ماده 12 به چه صورتی است یا محل کار این کمیسیون کجاست؟ همچنین این ابهام وجود دارد که اثر ابطال تصمیم کمیسیون ماده 12 به چه ترتیب است؟ بنابراین در این پژوهش سعی می‌شود پس از بیان کلیات و بررسی قوانین موجود در این زمینه، به شناخت ساختار و صلاحیت کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری پرداخته شود.

در بخشی از کتاب کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری در نظام حقوقی ایران می‌خوانیم:
کلیه مراجعی که به نحوی در ارتباط با اراضی شهری، قصد انجام اقداماتی از قبیل: نقل و انتقال صدور مجوزهای قانونی، پروانه حفر و بهره‌برداری چاه یا ساختمان و غیره را دارند، مکلفند قبل از انجام اقدامات مذکور، بدوا نظریه کمیسیون ماده 12 را درباره نوع زمین اخذ نمایند. اشخاص ذیل نیز می‌توانند راسا نسبت به اخذ نظریه مذکور در مواردی که قبلا زمین غیر موات تشخیص یا برحسب موازین و مقررات قانونی از جمله ماده 8 آئین نامه اجرائی قانون زمین شهری نوع آن مشخص و معین شده باشد ضرورت دارد. مراجع درخواست کننده و اشخاص ذینفع باید مشخصات ثبتی زمین و دو نسخه رو نوشت یا فتوکپی نقشه ثبتی در صورت عدم وجود دو نسخه کروکی ترسیمی زمین که با سوابق ثبتی و وضع محل استقرار زمین منطبق باشد تهیه و به دبیرخانه کمیسیون تحویل نمایند شایان ذکر است که در صورت وجود نقشه هوایی موقعیت ملک می‌بایست بر روی نقشه هوایی، با مقیاس مناسب منعکس و پیوست مدارک خود نمایند. (ماده 7 آئین نامه اجرایی). دبیرخانه کمیسیون پس از بررسی مدارک و تکمیل بودن پرونده و استعلامات لازم از ادارات ذیربط از قبیل: شهرداری، مشاع طبیعی و غیره فرم خاص را که معروف به «فرم مشخصات ملک برحسب رعایت ضوابط قانونی به منظور طرح در کمیسیون ماده 12» می‌باشد تنظیم و تکمیل نموده و به همراه سایر مدارک به نظر اعضاء کمیسیون می‌رساند.