کتاب مردگان: کهن ترین کتاب جهان متعلق به دوران فراعنه

کتاب مردگان شامل کهن ترین نوشته های مصری است که به خط و زبان هیروگلیف نوشته شده بوده است این کتاب ابتدا به زبان لاتین و سپس به زبان عربی ترجمه شده است. اثر پیش رو توسط جناب آقای حیدر شجاعی ترجمه و در اختیار مخاطبین قرار گرفته است.
مصریان جهت حفظ کردن و ثبت رویدادها به صورت مکتوب خط هیروگلیف را اختراع کردند. فکر حفظ اسناد به صورت مکتوب از سرزمین همسایه، بین‌النهرین، به آنها رسیده بود. اما مصری‌ها خط هجایی اهالی بین‌النهرین را نپذیرفتند بلکه، نشانه‌های نوشتاری خاصی برای خود اختراع کردند. مجموعه علامت‌های هیروگلیف خطی تصویری را می‌سازد. بعدها مصریان خط کاهنی را اختراع کردند که با آن می‌توانستند مطالب خود را روی پاپیروس بنویسند. این خطی نوشتاری بود که نشانه‌های تصویری نداشت به همین دلیل به سرعت گسترش یافت. نشانه‌های خط کاهنی با هم ادغام می‌شدند. برای نوشتن این خط از قلم نی، طومارهای پاپیروسی و همینطور از جوهر سرخ استفاده می‌شد، که کاتبان خود آن را می‌ساختند.

اغلب نسخه‌های کتاب مردگان مصری در موزه بریتانیان نگهداری می‌شوند. بسیاری از این نسخه‌ها توسط باستان شناسان استخراج گردیده و دانشمند آلمانی «لیسیوس» نخستین کسی بود که سعی در ترجمه این نوشته‌ها کرد. ترجمه‌های او برای نخستین بار در سال 1842 میلادی منتشر گردید.

معروف‌ترین بخش کتاب، مربوط به دادگاه متوفیان در جهان آخرت توسط «آزوریس» به همراه چهل و دو قاضی و گروهی از خدایان؛ که قلب متوفیان را با ترازوی عدل می‌سنجند تا آنها را بر حسب اعمالشان مجازات یا پاداش دهند!
اعتقاد به محاکمه شخص متوفی و وزن کردن قلب او که جایگاه اندیشه و کردار خوب یابد است، در تالار دوگانه داوری و محاکمه از باورهای راسخ مصریان قدیم بوده است. تالاری است که «اوزیریس» در آن به قضاوت و داوری می‌پردازد.

علت نام گذاری – با استناد به کتاب «آفرینش و مرگ در اساطیر» - به این جهت است که «ماعت» ایزد عدالت، شکلی دو گانه دارد و به صورت دو ایزد کاملا هویت یافته درآمده، در دو سوی این تالار بزرگ می‌ایستد.

دیگر نکات حائز اهمیت موجود در کتاب مردگان، اعتقاد مبرم به سه اصل می‌باشد که به دفعات تکرار گردیده است: بیزاری خدایان از دروغ، اهتمام به عدل و حق که به نجات شخص متوفی منجر می‌شود. و همچنین الزام انسان‌ها در زمان حیات دنیوی به کردارهای نیک، انجام آیین‌های عبادی، دوری از گناه، راندن اهریمن( شیطان ) از خود، دزدی نکردن، زنا نکردن، موجب قتل بی‌گناه نشدن، عدم فساد و تباهی در زمین، آلوده نساختن آب‌ها، ویران نکردن مزارع و محصولات و عدم اسراف و...