کاربرد مدل های زیست اقلیم در برنامه ریزی محیطی

کتاب کاربرد مدل‌های زیست اقلیم در برنامه‌ریزی محیطی، تالیف مرتضی اسمعیل نژاد و زینب السادات رضوی، سعی دارد با استفاده از شاخص‌های متعدد میزان مطلوبیت و راحتی شرایط اقلیمی را در هر نقطه با توجه به ویژگی‌های بیولوژیکی انسان مشخص کند و به انسان بگوید که چگونه باید خود را سازگار کند تا بتواند زندگی بدون خسارت داشته باشد.
انسان بر روی زمین و در داخل اتمسفر زندگی می‌کند. یکی از اهداف اصلی زندگی شاد و سالم بودن است. برای زندگی شاد و سالم بر اساس فلسفه اکوسیستم محور باید همه اعضای اکوسیستم شاد و سالم باشند. در بین اعضای اکوسیستم مولفه اقلیم از همه مهمتر و موثرتر است. شرایط آب و هوایی نه تنها همه مولفه‌های دیگر اکوسیستم مانند خاک و آب و پوشش گیاهی را کنترل می‌کند بلکه مستقیما هم بر زندگی انسان تاثیر دارد. برای اینکه آب و هوا به عنوان شاخص رفتار درازمدت اتمسفر بر تمام وجود انسان و حتی روح و شادی او اثر می‌گذارد.
بنابراین آب وهوا بر همه جنبه‌های زندگی و فعالیت انسان مانند ساختمان سازی و کشاورزی و تفریح و غیره اثر دارد. بدون در‌نظر گرفتن اثرات و شرایط آب و هوایی زندگی پایدار و متعادل انسان امکان ندارد. در همه برنامه‌های دراز مدت باید نقش اقلیم دیده شود. مطالعه ساختار مناطق مسکونی وشیوه زندگی پیشینیان خود در این سرزمین نشان می‌دهد که آن‌ها خیلی بهتر از ما شرایط اقلیمی ایران را می‌شناختند و تمام زندگی خود را با آن مطابقت داده بودند. دیوارهای ضخیم و خانه‌های زمستانی و تابستانی در یزد نشانی از ذکاوت آن‌ها است.
مهمترین تاثیر اقلیم در سلامتی خود انسان است. اقلیم از طریق عناصر خود مانند تابش، دما، رطوبت و بارش در زندگی روزمره انسان اثر دارد. شرایط زندگی در هوای مرطوب با هوای خشک فرق دارد. در هوای برفی ما حتما باید به فکر محافظت خود باشیم. انسان‌های پیشین شرایط زندگی خود را در هرمنطقه اقلیمی با شرایط آن مطابقت داده بودند و راحت زندگی می‌کردند. اکوسیستم‌های حیاتی هم در هر شرایط اقلیمی به روند زندگی خود ادامه داده و در نهایت به مرحله تکامل و تعادل می‌رسیدند که به آن مرحله نهایی زندگی کلایمکس می‌گویند. یعنی مرحله‌ای که توسط شرایط اقلیمی شکل می‌گیرد.
اما انسان مغرور بعد از جنگ دوم جهانی فکر کرد با تکیه بر تکنولوژی خود می‌تواند بر اقلیم غلبه کرده و در وسط بیابان‌ها خانه‌های سرد ایجاد کند. اما در اشتباه بود. طولی نکشید که در اواسط دهه 1970 متوجه شد که اشتباه کرده است. اشتباه ده ساله انسان حالا کل بشریت را به مخاطره گرمایش جهانی مبتلا کرده است. انسان امروزی باید سال‌ها تلاش کرده و هزینه کند تا بتواند به زمان قبل از جنگ دوم جهانی برگردد. به زبان ساده حالا انسان می‌گوید از طلا شدن پشیمان گشتیم مرحمت فرموده ما را مس کنید.
اکنون نه تنها منابع طبیعی مانند خاک و پوشش گیاهی صدمه دیده‌اند، خود انسان هم مریض شده است. انسان امروزی به بیماری‌های گوناگونی مبتلا می‌شود که ریشه اصلی آن‌ها نامطلوب شدن آب و هوا است. هوای گرم بیماری‌های گوناگون ایجاد می‌کند. هزینه زندگی را بالا می‌برد. هوای سرد هم فعالیت را مختل می‌کند. انسان امروزی باید بپذیرد که نمی‌تواند در مقابل شرایط طبیعی زورآزمایی کند. ممکن است در مدت کوتاهی پیروز شود اما در دراز مدت صدمه می‌بیند و خود از بین می‌رود.
با توجه به تمامی این موارد در کتاب کاربرد مدل‌های زیست اقلیم در برنامه‌ریزی محیطی، در می‌یابیم که انسان برای زندگی دو راه بیشتر ندارد. یا باید شرایط محیط را متناسب با خواسته‌های خود تغییر دهد و یا خود را با شرایط محیط سازگار کند. انتخاب اول را انجام داد و موفق نشد. حالا مجبور است راه دوم را انتخاب کند.
کتاب کاربرد مدل‌های زیست اقلیم در برنامه‌ریزی محیطی، در این زمینه راهنمای خوبی است. انسان می‌تواند با استفاده از روش‌های این کتاب محیط خود را شناخته و با استفاده از آن برای آینده خود برنامه‌ریزی کند. این برنامه‌ریزی همه جنبه‌های زندگی را از تعیین لباس، نوع کشاورزی، معماری منزل و توسعه و عمران تا امکانات تفریحی شامل می‌­شود. تا کنون هم کتابی به سادگی و جامعیت کتاب کاربرد مدل‌های زیست اقلیم در برنامه‌ریزی محیطی نوشته نشده است.