هدف ضرورت استفاده از نقشه های مفهومی بر یادگیری مفاهیم دینی و قرآنی دانش آموزان

کتاب هدف ضرورت استفاده از نقشه‌های مفهومی بر یادگیری مفاهیم دینی و قرآنی دانش آموزان نوشتۀ فروزنده نوروزی، کاربرد چهار نوع از روش‌های مفهومی را در مقایسه با الگوی رایج تدریس (سخنرانی و پرسش و پاسخ)، در بهبود کیفیت اجرای برنامۀ درسی پیام‌های آسمان (دینی)، بررسی می‌نماید.
نقشه‌ی مفهومی تکنیکی برای درک روابط موجود میان ایده‌ها است و به تفهیم آسان‌تر درس کمک می‌کند. پژوهش این کتاب به شیوۀ شبه آزمایشی است و دانش‌ آموزان به صورت انتساب تصادفی انتخاب و در پنج گروه جای گرفته‌اند. گروه اول: نقشه‌های مفهومی ساده، گروه دوم: نقشه‌های مفهومی نیمه ساخت‌یافته، گروه سوم: نقشه‌های مفهومی علی نیمه ساخت‌یافته، گروه چهارم: نقشه‌های علی ساخت‌نیافته و گروه پنجم: گروه کنترل.
ابتدا پیش آزمون و سپس آزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی (هارتر) اجرا شده است و به دنبال آن دانش‌ آموزان گروه‌ها (هر 5 گروه) توسط خود پژوهشگر به مدت 6 جلسه 80 دقیقه‌ای تحت آموزش با توجه به نقشه‌ی مفهومی و روش تدریس رایج با محتوای آموزشی یکسان قرار گرفته‌اند. بعد از آموزش‌ها، آزمون انجام گرفته است. برای جمع آوری داده‌ها از یک آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده کرده‌اند و نتایج با آزمون‌های آماری تحلیل شده است.بر اساس نتایج آزمون تجزیه و تحلیل، می‌توان گفت که بین میزان یادگیری دانش آموزان پنج گروه تفاوت معناداری وجود دارد و یکی از گروه‌ها به طور معناداری از سایر گروه‌ها متفاوت است. همچنین نتایج آزمون بیانگر این نکته است که میانگین یادگیری گروه یک (نقشه‌های مفهومی ساده) به طور معناداری از دیگر روش‌ها بیشتر است. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان می‌دهد که نحوۀ بکارگیری نقشه‌های مفهومی بر میانگین نمرات دانش آموزان گروه‌های پنج‌گانه تاثیر معناداری داشته است.

در بخشی از کتاب هدف ضرورت استفاده از نقشه‌های مفهومی بر یادگیری مفاهیم دینی و قرآنی دانش آموزان می‌خوانیم:
اکثر کاربردهای نقشه‌ی مفهومی در حیطه آموزشی عرضه می‌گردند. بنا به گزارشات؛ نقشه‌ی مفهومی بیشتر به عنوان یک سازمان‌دهنده پیشرفته گرافیکی و تکنیک ارزیابی در آموزش و نیز به عنوان یک وسیله یادگیری برای سازماندهی دانش اظهاری، مرحله‌ای و ساختاری دانش آموزان استفاده می‌شود. از یک طرف، نقشه‌ی مفهومی؛ ساختار منطقی یک موضوع خاص را ارائه می‌نماید و از طرف دیگر ساختار روانشناختی را ارائه می‌نماید که در آن دانش آموزان محتوا و پیام را درک و جذب می‌نمایند. نقشه‌ی مفهومی همچنین برای جذب و درک تعابیر و طرز نگرش‌های معلمان و دانش آموزان نسبت به موضوعات خاص در مدرسه استفاده می‌شوند. نام‌ها و اسامی متنوعی را به نقشه‌ی مفهومی نسبت داده‌اند، برای مثال، نقشه‌ی مفهومی یک "نقشه ذهنی" و "شبکه‌بندی مفهومی"، "شبکه دانش یا یک نقشه معنایی" است.
مروری بر تعاریف نقشه‌ی مفهومی نشان می‌دهد که حیطه این تکنیک چقدر وسیع می‌باشد. تعاریفی که برای نقشه‌ی مفهومی وجود دارد به تعاریف رسمی، مقایسه‌ای، اسمی و مجازی تقسیم‌بندی می‌شوند از دیدگاه تحلیل منطقی رسمی، در اولین سطح کاملا کلی؛ تنوع وسیعی از اصطلاحات را می‌توان برای تعریف نقشه‌ی مفهومی مورد استفاده قرار داد.
نقشه‌ی مفهومی فرایندی است که طی آن شخص قادر می‌شود که ایده‌هایی راجع به هر موضوعی بسازد. نقشه‌ی مفهومی استراتژیی می‌باشد که در آن دانش آموزان ارتباطات موجود میان مفاهیم خاص را جستجو می‌نمایند. نقشه‌ی مفهومی تکنیکی است که در آن مفاهیم و روابط درونی سلسله مراتبی آن‌ها به صورت نقشه‌ی گرافیکی ارائه می‌گردند.