نوآوری و خوشه های کسب و کار

کتاب نوآوری و خوشه‌های کسب و کار، با رویکرد خوشه‌های کسب و کار کشاورزی به بررسی روش‌های جدید توسعه‌ی صنعت کشاورزی جهت رشد اقتصادی کشور پرداخته است.

خوشه‌های کسب‌وکار کشاورزی می‌توانند موتور محرکه اقتصاد ملی و منطقه‌ای باشند، همچنین توسعه بنگاه‌ها و واحدهای تولیدی کشاورزی در قالب توسعه خوشه‌ای به دلیل افزایش همکاری و انجام فعالیت‌های مشارکتی دارای بازدهی بیشتری خواهد بود. از سوی دیگر توجه به مسئله بازاریابی خوشه‌های کسب‌وکار کشاورزی و ایجاد و استقرار یک نظام بازاریابی نوآورانه می‌تواند منجر به افزایش تعداد واحدهای تولیدی در منطقه، بهبود وضعیت اشتغال، افزایش صادرات، ایجاد ارتباط با سایر مناطق، شناسایی و دسترسی به بازارهای جدید شود.

یکی از مفاهیم عمده که امروزه در کشورهای در حال‌ توسعه کاربرد وسیعی دارد، بحث توسعه است. بی‌شک هنگامی که بحث توسعه کشورها و جوامع به میان می‌آید یکی از مهم‌ترین جهات آن و شاید اولین جهتی که ذهن دیگران را به خود جلب می‌کند وضعیت اشتغال کشورهاست. اصولا توسعه دارای مفهومی کیفی و همه‌ جانبه بوده و کلیه جوانب سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را دربرمی‌گیرد؛ اما در اکثر موارد و مواقع به دلیل نقش و جایگاه مهمی که رشد اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی در فرآیند توسعه کشورها دارند، رشد اقتصادی و توسعه کشورها به‌ صورت مترادف بکار می‌روند.

امروزه ایجاد و توسعه خوشه‌های کسب‌وکار نقش محوری و بارزی در سیاست‌های اقتصادی و صنعتی بسیاری از کشورهای توسعه‌ یافته و درحال توسعه ایفا می‌نماید. اگر رویکردهای گذشته تمرکز بیشتری بر اقتصاد کلان و همین‌طور بنگاه‌های بزرگ داشته‌اند، اینک کسب‌وکارهای کوچک و خرد، احساس مسئولیت نسبت به افزایش قابلیت رقابت این واحدها، بهبود ارتباطات شبکه‌ای، تاکید بر حمایت‌های غیرمستقیم، ترکیب رقابت و همکاری به‌ منظور تقویت یادگیری و نوآوری، ارتقای سطح همکاری واحدهای کوچک و بزرگ و تقویت مثلث همکاری خوشه‌ها، دولت و دانشگاه مورد تاکید و توجه بیشتری قرار می‌گیرد.

وجود سامانه‌های بازاریابی جهت ارائه بهینه محصولات و خدمات ارائه شده خوشه‌ها امری ضروری قلمداد می‌شود، اما باید به این نکته توجه داشت که بازارهای مصرف کالاها و خدمات از حالت سنتی خود خارج‌ شده‌اند، از این‌ رو نظام‌های بازاریابی نیز باید مطابق با شرایط بازارها تغییر نمایند و رویکردهای نوآورانه‌ای را در دستور کار خود قرار دهند تا از این ره‌آورد بتوان در بازارهای رقابتی توان تولیدی و ارائه خدمت را برای خوشه‌ها کسب‌وکار حفظ نمود.

ترویج بازاریابی عامل کلیدی در آگاه نمودن کشاورزان در خصوص بازاریابی مناسب و رفع محدودیت‌های بازاریابی و آموزش کشاورزان، تجار و مصرف‌ کنندگان در رابطه با هدف ایجاد تغییرات مطلوب در دانش، نگرش، مهارت و رفتار آن‌ها است. ترویج بازاریابی عامل کلیدی در آگاه نمودن کشاورزان در خصوص بازاریابی مناسب و رفع محدودیت‌های بازاریابی و آموزش کشاورزان، تجار و مصرف‌ کنندگان در رابطه با هدف ایجاد تغییرات مطلوب در دانش، نگرش، مهارت و رفتار آن‌ها است.

در بخشی از کتاب نوآوری و خوشه‌های کسب و کار، با رویکرد خوشه‌های کسب و کار کشاورزی (Innovation and Business Cluster with the Agricultural Approach) می‌خوانیم:

نظام نوآوری کشاورزی به عنوان شبکه‌ای از سازمان‌ها، شرکت‌ها و افرادی است که بر روی تولید محصول جدید، فرآیند جدید و روندهای جدید سازمانی همراه با نهادها و سیاست‌هایی که بر مسیرهای مختلف ارتباطی در اشتراک‌گذاری و استفاده از دانش تاثیرگذار هستند، تعریف شده است.

مفهوم نظام نوآوری رهیافت کلیت‌گراتری را در برنامه‌ریزی تولید و کاربرد دانش در کشاورزی بازتاب می‌دهد. اگرچه نظام‌های نوآوری مفهوم نسبتا جدیدی در نزد سیاست‌گذاران توسعه کشاورزی و مدیران تحقیقات کشاورزی در کشورهای در حال‌ توسعه محسوب می‌شود، با این‌حال به طور فزاینده‌ای به‌ عنوان چارچوبی برای اندیشه‌ورزی و برنامه‌ریزی برای تقویت ظرفیت نوآوری در این بخش مدنظر قرار می‌گیرد. شکل‌دهی و بهبود نظام نوآوری کشاورزی یکی از راهبردهای توسعه بخش کشاورزی در بسیاری از کشورها و نیز نهادهای بین‌المللی، محسوب می‌شود.

نظام نوآوری کشاورزی، شبکه‌ای از سازمان‌ها، نهادها و افراد است که بر تولید محصولات جدید، فرآیندهای جدید و مناسبات و شیوه‌های جدید برای بهره‌برداری اقتصادی از منابع و فرصت‌ها متمرکز است و چارچوب جدیدی را برای بررسی نقش دانش و فناوری، بازار، صنعت و تولید، کنشگران و پیوند بین آن‌ها در بخش کشاورزی فراهم نموده است. با توجه به تعدد و تنوع کنشگران، عملکرد نظام نوآوری درگرو پیوند و مشارکت و توازن بین آن‌ها (ازنظر قدرت، منابع و ظرفیت‌ها) و نیز تقسیم‌ کار در قالب سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی است. این نظام‌ها از نظر جغرافیایی متنوع بوده و نظام‌های نوآوری ملی، منطقه‌ای، بخشی یا فناوری را شامل می‌شود.