نمادشناسی فیلون (فرهنگ اصطلاحات)

در متون دینی به‌ویژه ادیان ابراهیمی، با واژه‌های بسیاری مواجه می‌شویم که معانی غیبی و نیاز به تاویل نمادین دارند. مانند: ملائکه (فرشتگان)، شیطان، ابلیس، برزخ، قیامت، بهشت و جهنم و... از این میان، فیلون یک شخصیت برجسته و شناخته‌شده است، که تفسیر حرفی را نفی می‌کرد و به تفسیر نمادین و رمزی روی آورد. فیلون که حدود 20 سال قبل از میلاد مسیح در اسکندریه متولد شد و حدود 50 سال بعد از میلاد وفات یافت. بنابراین این اندیشمند یهودی معاصر با عیسی مسیح بود. او از یهودیان شمال مصر بود و مانند بیشتر یهودیان اسکندریه به یونانی صحبت می‌کرد و کتاب مقدس را به این زبان می‌خواند. در جوانی جذب فلسفه افلاطونی و معارف یونانی با صبغهٔ افلوطینی آن گردید و با تسلط شگفتی که به زبان و ادبیات یونانی داشت، به مطالعهٔ آثار فیلسوفان یونانی پرداخت. وی می‌خواست فلسفهٔ یونان را با عقاید خود جمع کند. فیلون برای این کار از روش الگوری (allgory) یا زبان تمثیلی یا رمزی استفاده کرد. تفسیر رمزی نزد یونانیان رایج بود و از آن برای اخلاقی‌تر کردن متون ادبی خود برای تعلیم استفاده می‌کردند. این نوع تفسیر قبل از فیلون نیز نزد یهودیان وجود داشت و آنها از آن در تفسیر تورات و تطبیق آن با علم و فلسفه خویش استفاده می‌کردند٬ ولی فیلون اهمیت بیشتری به این روش داد و به طور گسترده‌تر از این روش استفاده کرد. کتاب «نماد شناسی فیلون» به کوشش حیدر شجاعی، فرهنگ اصطلاحات نمادین فیلون به ترتیب حروف الفبا است: (ف) فرشتگان نزد فیلون فرشتگان، قوای الهی و کارگزاران خدایند و در عالم مشغول فعالیت‌اند؛ با انسان‌ها - چه در خواب و چه در بیداری - تماس می‌گیرند. و برای نمونه داستان خواب حضرت یعقوب را مثال می‌آورد. او معتقد است فرشتگان در هوا هستند و برخی از آنها ساکنان دیار قدس الهی‌اند. همچنین فیلون به سلسله مراتب فرشتگان معقتد است و از میکائیل نام برده و او را فرشتهٔ نگهبان قوم اسرائیل می‌داند که در تورات «رئیس فرشتگان» خوانده شده است. در عین حال به ملائکه خبیثه نیز اعتقاد دارد و شیطان را از آنها می‌داند که از خدا تمرد کرد و مطرود شد.