نمادشناسی تطبیقی (گیاهان) (3)

در « نمادشناسی تطبیقی 3: گیاهان» به گردآوری حیدر شجاعی (-1345) با نمادشناسی گیاهان از منظر اساطیری، خواب و رویا و ادبیات عرفانی آشنا خواهیدشد.
آفتاب گردان
بخش اساطیر و باورهای کهن:
این گیاه نماد خورشید، چرخان یا نور متحرک است؛ نوری که خورشید سرچشمۀ آن است؛ بنابر این مظهر هستی است. گاه هم نماد غرور، انرژی، جوانی، شادابی، ستایش و پرستش است. در چین به عنوان غذای جاودانگی برای رسیدن به جاودانگی صرف می‌شود.
در اساطیر یونان گلی به واسطۀ عشق، کورنش برای خدای خورشید آپولو به گل ستایشگر خورشید تبدیل شد. این گل تداعی شیفتگی کورکورانه است.
خواب و رویا:
گویند دیدن دستۀ گل آفتاب گردان در خواب، نشانۀ غم و اندوه یا بیماری است.
مزرعۀ آفتاب گردان: شادی و تندرستی است. اگر خواب ببینید در مزرعه‌ای از گل‌های آفتابگردان راه می‌روید و آفتاب می‌تابد و پرندگان آواز می‌خوانند، نشانۀ آن است که شادمانی و سلامت دست در دست هم می‌دهند تا شما را سعادتمند کنند. همچنین اگر گل‌های آفتاب گردان را در فصلی ببینید که این گل‌ها در آن فصل رشد نمی‌کنند، علامت آن است که شر و بدی گریبان شما را می‌گیرد.
ادبیات و عرفان:
گل آفتاب گردان گیاهی است از خانوادۀ گل ستاره‌ای‌هاست. در ادبیات فارسی نماد عشق و وفاداری است. در عرفان، نماد نماز و عبادت و توجه محض به سوی نور حق. همچنین در ادبیات فارسی از واژۀ «آذریون» که عربی‌شدۀ «آذرگون» است، برای نام بردن از این گل استفاده می‌شود:
دمن به حلۀ حمرا ز برگ آذریون
چمن به کلۀ خضرا ز شاخ سیسنبر
(قاآنی)
گل آفتابگردان رو به نور می‌چرخد و آدمی رو به خدا. ما همه آفتابگردانیم. اگر آفتابگردان به خاک و به تیرگی خیره شود دیگر آفتابگردان نیست. آفتابگردان کاشف معدن صبح است و با سیاهی نسبتی ندار. آفتابگردان هیچ وقت چیزی را با خورشید اشتباه نمی‌گیرد، اما انسان همه چیز را با خدا اشتباه می‌گیرد. آفتابگردان راهش را بلد است و کارش را می‌داند. او جز دوست داشتن آفتاب و فهمیدن خورشید کاری ندارد. او همۀ زندگی‌اش را وقف نور می‌کند. در نور به دنیا می‌آید و در نور می‌میرد. نور می‌خورد و نور می‌زاید. دلخوشی آفتابگردان تنها آفتاب است...

در بخشی از کتاب نمادشناسی تطبیقی 3: گیاهان می‌خوانیم:
هندوانه
اصل این میوه را از هندوستان دانسته‌اند چنان که گفته شده در لغت از «هندوان» و «وانا» گرفته‌اند؛ و ایرانیان قدیم آن را «هندووانا» می‌گفته‌اند. در فرهنگ نمادها؛ هندوانه به دلیل تخم زیادی که در درون دارد، نماد باروری است.
بخش اساطیر و باورهای کهن:
در ایران، هندوانۀ شب یلدا نمادی از پیروزی روشنایی بر تاریکی است؛ به جهت این که هندوانه را با خورشید مطابقت می‌دادند. اینگونه تطابق بیشتر به خاطر کروی بودن هندوانه است. ایرانیان بر این باور بودند که تناول هندوانه در شب یلدا، بیماری را طرد و دفع می‌کند. برخی نیز معتقدند که هندوانه‌ی شب یلدا به عنوان یک موهبت الهی، موجب شادی و نشاط، انرژی و تندرستی می‌شود.