نمادشناسی تطبیقی (طبیعت و جهان) (4)

«نمادشناسی تطبیقی 4: طبیعت و جهان» به کوشش حیدر شجاعی، طبیعت و جهان از سه منظر اساطیری، ادیان و عرفان و خواب و رویا بررسی شده و نمادهای مرتبط با هریک از پدیده‌های آمده در کتاب، معرفی خواهندشد.
آهن
فلزی است خاکستری رنگ و چکش خور، از گداختن کلوخه‌هایی که از معدن استخراج می‌کنند به دست می‌آید.
بخش اساطیر و باورهای کهن:
از نظر نمادی آهن، یعنی سختی، استحکام، ثبات، غل و زنجیر. از نظر مصریان، به معنای شر و نشانۀ «ست set» و استخوان تیفون است.
آزمایش آهن و آذر فروزان، آزمایشی است که در روز رستاخیز برای باز شناختن مزدا پرست از دیو پرست صورت می‌گیرد: «... در روز پسین از آزمایش آهن سرافراز برآید و در برابر دروغ پرستان، نخستین کسی باشد که به سوی بهشت جاودان گام بردار»

در بخشی از کتاب نمادشناسی تطبیقی 4: طبیعت و جهان می‌خوانیم:
آتش
پیدایش آتش بین انسان‌ها بزرگ‌ترین هدیۀ آسمانی تعبیر شده است. آتش دارای کیفیات رنگ و خاصیت لمس‌پذیری است. رنگ آن درخشان و فروزان است. لمس آن گرم و سوزاننده است و کیفیت محسوس و خاص آن روشنایی و نور است. کیفیت خاص این عنصر را حرارت نیز می‌دانند. روشنایی و حرارت از جملۀ کیفیات طبیعی آتش است. شانکارا میشرا در تفسیر خود آتش را چهارگانه می‌پندارد: آتشی که در آن رنگ و لمس‌پذیری تواما موجودند و بالاتفاق ظاهر می‌شوند چون خورشید که هم روشنایی می‌افکند و هم حرارت می‌بخشد. آتشی که در آن رنگ ظاهر است و لمس‌پذیر نیست چون روشنایی حس بصری. آتشی که در آن رنگ ظهور یافته ولی حرارت آن قابل لمس نیست چون روشنایی ماه. آتشی که به لمس در می‌آید ولی رنگش دیده نمی‌شود چون آب. در آب گرم آتش لمس می‌شود، ولی رنگ آن ظاهر نیست. اجسام و حواس از جمله‌ی اعراض آتش‌اند.