نظام نیمه آزادی حقوق کیفری ایران

اردوان بایبوردی، در کتاب نظام نیمه آزادی حقوق کیفری ایران، تاثیر نظام نیمه آزادی بر بهبود شرایط اجتماعی و تاثیر آن در مصادیق سیاست‌های حبس زدایی را مورد بررسی قرار داده است.
یکی از ابزارهای سیاست جنایی نهادهایی است که راه را برای بازگشت بزهکاران به جامعه هموار می‌کند. کیفر زندان هر چند فی حد ذاته فرصتی است که آمادگی لازم را برای این بازگشت پدید می‌آورد و زندانی را در آستانه ورود به اجتماع از توانایی سازگاری دوباره برخوردار می‌سازد، اما نباید فراموش کرد که محیط زندان با تمام امکانات بازپروری نظیر حرفه‌‌آموزی، سوادآموزی و... محیطی است اصولا توانگیر و انس به آن به‌ ویژه در محکومیت‌های دراز مدت بزهکار را به هنگام خروج از زندان با دشواری‌های سازگار پذیری مواجه می‌کند.
لذا، از یک قرن پیش کیفرشناسان بدین فکر افتادند که جنبه‌های آسیب‌ زننده کیفرهای سالب آزادی را کاهش دهند و پاره‌ای از تدابیر اصلاحی را که در محیط عادی امکان به ثمر رسیدن آن بیشتر است، جایگزین تدابیر همانند در محیط زندان کنند. روش نیمه آزادی امروزه در بیشتر کشورها به‌ تدریج گسترش‌ یافته است حاصل این تلاش‌هاست.
در کتاب نظام نیمه آزادی حقوق کیفری ایران می‌خوانیم که پیدایش روش نیمه آزادی مدیون اجرای نظام تربیتی ویژه‌ای است که در اصطلاح کیفرشناسان به‌ نظام ایرلندی یا نظام تدریجی معروف است. این نظام نخستین بار در سال 1828 میلادی به ابتکار وزیر دریاداری فرانسه هیددونوویل درباره محکومان به زندان بکار بسته شد. سپس در سال 1840 به‌ وسیله دریایی انگلیس بنام ماکونوچی در جزیره نورفولک به اجرا درآمد و سرانجام از آنجا که نتایج سودمندی به بار آورد در سال‌های 1850 به‌وسیله والترکروفتون در مقیاس گسترده‌تری در ایرلند به اجرا گذاشته شد. به‌ طور خلاصه در این نظام محکومان به زندان با طی مراحل تدریجی و با اطمینان از پیشرفتی که در وضع روحی اخلاقی آن‌ها پدید آمده، رفته‌ رفته آمادگی لازم را برای پذیرش آزادی مشروط سرانجام آزادی کامل کسب می‌کنند. با توجه به موارد منفی متعددی که مجازات حبس به دنبال خود دارد، کیفر شناسان سعی کرده‌اند با کاهش ابعاد منفی کیفر‌های سالب آزادی، پاره‌ای از تدابیر اصلاحی را جایگزین آن کنند که روش نیمه آزادی حاصل این تلاش‌ها است.
روش تحقیق موضوع در کتاب نظام نیمه آزادی حقوق کیفری ایران، به شکل کتابخانه‌ای و شکل مطالعه نیز به صورت تحلیلی، توصیفی و تطبیقی بود. با بررسی چارچوب بحث و مبانی نظام نیمه آزادی در قانون مجازات اسلامی مصوب 92 و شروط و اقدامات لازم در نظام نیمه آزادی و همچنین مقایسه نظام نیمه آزادی در قانون مجازات اسلامی مصوب 92 با موارد مشابه در قوانین دیگر کشورهای توسعه یافته نتیجه گرفته شد برای زندانیان با بیش از 10 و کمتر از 15 سال محکومیت، به شرط رفتار مناسب در طول دوران محکومیت، و به درخواست زندانی و تشخیص دادگاه، امکان اجرای نظام نیمه آزادی ممکن شود.