مصرف در عصر دیجیتال: در جست و جوی اشکال جدید سرمایه داری (مجموعه مقالات)

از ابتدای قرن بیستم، رونق‌گرفتن تولیدات صنعتی و افزایش تصاعدی مازاد تولید در جوامع غربی، این مسئله را به وجود آورد که با مازاد تولید انبوه، چه باید کرد؟ نیازهای اساسی، به‌مرور، کاملا تامین شده بود و هنوز تولیداتی که چند برابر نیاز مردم بودند، فروخته نشده بود و این‌گونه بود که موضوع «مصرف»، ذهن صنعت‌گران و بازرگانان و همچنین متفکران را به خود مشغول کرد و به همین دلیل ایشان پرداختن به مقولۀ مصرف را بیش از پرداختن به مقولۀ تولید مهم دانستند، زیرا چنان‌که اشاره شد، از لحاظ صنعتی، موانع تولید برطرف شده بود و اینک مسئلۀ اصلی که برای بازتولید چرخۀ نظام سرمایه‌داری، حیاتی به نظر می‌رسید، مصرف مازاد تولید بود. در این دوران برای اینکه مازاد تولید در بالاترین حد به مصرف برسد، چاره‌ای جز افزایش «نیاز به مصرف» اندیشیده نشد. در این حالت، مصرف از منظر استدلالی جنبه‌های گوناگونی به خود گرفت.

جورج ریتزر، نظریه‌پردازی خود دربارۀ مقولۀ مصرف را به طور جدی از اوایل دهۀ 1990 با نظریه مک‌دونالدیزاسیون و کارت‌های اعتباری آغاز کرده و در یک دهۀ گذشته (2010) نیز بحث مبسوطی را در ارتباط با مصرف در عصر دیجیتال دنبال کرده است. از نظر ریتزر در عصر حاضر، نقش رسانه‌های دیجیتال ‌به‌خصوص اینترنت نسل دو، که مبنای تعاملی فضای مجازی را فراهم کرده است، در مقولۀ مصرف، غیرقابل چشم‌پوشی است. به همین دلیل او معتقد است این رسانه‌ها ما را وارد دوران جدیدی کرده‌اند که او آن را شکل جدیدی از نظام سرمایه‌داری قلمداد می‌کند. مباحث ریتزر چشم‌انداز مطلوبی را نه‌تنها برای علاقه‌مندان به مباحث متاخر اجتماعی به ما می‌دهد، بلکه به‌نوعی از عقبۀ کلاسیک خود برای فهم بهتر دنیای معاصر منقطع شده است و برای فهم جهان امروز ما کاملا کاربردی است.