مشروطیت ایران و رمان فارسی جلد 5

«گویی هستی خود را گم کرده ام، نگهی بدین طرف و نظری بدان سو افکنده جز درد و اندوه نمی بینم، پی وجود سوخته خویش کوه به کوه می گردم و غیر از دود آه پیدا نیست. به حیرتم همی که چیم کیم. از کجا آمده در چه سامانی هستم؟ با خود و از خود بی خبرم! بهت و حیرت چنان بر من چیره شده است که هر چیز عادی چشمم را خیره می سازد و دیگر تاب آن ندارم که عنان را از آن بتابم. اعنی: دیده را به هر منظر حقیری دوخته حیران مانده نظر را نمی پیچم مگر پس از لرز و تکان. بدین حال و به همین منوال در این شهر پر آشوب می گردم. یک ساعت قبل همچو بت چوبین در قبال یک دیوار ساده ایستاده بودم، پنداشتی که مصورین زبردست، فنون بدیعه خود را بر آن جدا نقش نموده اند، بسی صورت زیبا دیدم و بسا چهره گلگون، ناگاه غوغای عابرین بند دلم را بگسلانید. به خود آمدم، چشمم را مالیدم، جز یک دیوار بی نقش و نگار ندیدم! پس این خیال محال چه بود؟ بیهوده نبود آنچه به نظرم رسید زیرا طلعت آن یار گل اندام در آن دیوار تجلی کرده بود و من عین حقیقت را عیانا دیدم.