مذهب علیه مذهب

این حرف که در قرن نوزدهم گفته شد که : دین تریاک توده ها است تا توده ها بنام امید به بعد از مرگ، محرومیت و بدبختیشان را دراین دنیا تحمل کنند، تریاک توده ها است تا مردم اعتقاد به این داشته باشند که آنچه پیش می آید در دست خداوند است و به اراده خداوند است و هرگونه کوشش برای تغییر وضع، برای بهبودی وضع خود و مردم، مخالفت با اراده پروردگار می باشد، این حرف راست، راست است. و اینکه علمای قرن هیجدهم و نوزدهم گفتند: دین زائیده جهل مردم از علل علمی است، راست است. اینکه گفتند: دین زائیده ترس موهوم مردم است، راست است. و اینکه گفتند: دین زائیده تبعیض و مالکیت و محرومیت دوره فئودالی است، راست است.
معرفی کتاب:
کتاب «مذهب علیه مذهب» اثر «علی شریعتی» است. در این مورد آمده است: «علی شریعتی مزینانی، مشهور به دکتر علی شریعتی نویسنده، جامعه‌شناس، تاریخ‌شناس، فیلسوف پژوهشگر دینی اهل ایران، از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران بود. شریعتی معتقد به برقراری حکومت دینی نبود، ایشان دموکراسی با رای اکثریت را در جهان امروزی نه کاملترین بلکه قابل قبول‌ترین حکومت می‌دانست «اول باید ببینیم حکومت مذهبی چیست؟ حکومت مذهبی رژیمی است که در آن به جای رجل سیاسی، رجل مذهبی (روحانی) مقامات سیاسی و دولتی را اشغال می‌کنند و به عبارت دیگر حکومت مذهبی یعنی حکومت روحانیون بر ملت. آثار طبیعی چنین حکومتی یکی استبداد است، زیرا روحانی خود را جانشین خدا و مجری اوامر او در زمین می‌داند و در چنین صورتی مردم حق اظهار نظر و انتقاد و مخالفت با او را ندارند. یک زعیم روحانی خود را به خودی خود زعیم می‌داند، و نه به اعتبار رای و نظر و تصویب جمهور مردم. یکی از نقدهای بارز بر شریعتی ایدئولوژیزه کردن دین است که نخستین بار در دهه‌ی 60، داریوش شایگان، با عنوان ایدئولوژی کردن سنت در کتاب خود با عنوان نقد ایدئولوژی بر آن خرده گرفت.»
توضیحات کتاب:
ممکن است یک ابهام در این تعبیر و عنوان باشد، و این ابهام معلول این است که ما تاکنون می پنداشته ایم که مذهب همواره در مقابل کفر بوده است در طول تاریخ جنگ ما میان مذهب و بی مذهبی بوده و (از این جهت) تعبیر "مذهب" یک تعبیر غریب، مبهم و شگفت آور و غیر قابل قبول بوده است درحالیکه من اخیرا متوجه شده ام و شاید از دیرباز متوجه بودم، ولی نه باین روشنی و دقتی که الان احساس میکنم که برخلاف این تصور در طول تاریخ همیشه مذهب با مذهب میجنگیده و نه هیچگاه به معنائیکه امروز می فهمیم مذهب با بی مذهبی.
وقتی صحبت از تاریخ میشود، مقصود اصطلاح رایج، تاریخ پیدایش تمدن و خط نیست، مقصودم از آغاز زندگی اجتماعی نوع کنونی انسان، بر روی زمین است. بنابراین شروع خط شش هزار سال سابقه دارد، درصورتیکه از تاریخی که من صحبت میکنم بیش از بیست هزار سال یا چهل هزار سال و بنابه بعضی نظرها پنجاه هزار سال سابقه دارد. از طرق گوناگون: باستانشناسی، تاریخ، زمین شناسی و بررسی افسانه ها، اساطیر و مجموعه این وسائل، شناخت بیش و کم مجملی از انسان اولیه و سیر تحولات اجتماعی و سبک زندگی و سبک اعتقادی او تاکنون داریم. در تمام این دوره ها که بخش اولش از اساطیر و قصه ها حکایت میکند و بمیزانی که به زمان اخیر میرسد و روشنتر و مستندتر میشود و تاریخ بسخن می آید، همواره در تمام صحنه ها، مذهب علیه مذهب قد علم کرده و همواره بدون استثناء مذهب بوده است که علیه مذهب مقاومت کرده است. چرا؟ بخاطر اینکه تاریخ سابقه ندارد که جامعه ای و دوره ای خالی از مذهب باشد یعنی جامعه بی مذهب در تاریخ سابقه ندارد. انسان بی مذهب در هیچ نژاد و در هیچ دوره در هیچ مرحله از تحول اجتماعی، در هیچ نقطه ای از زمین وجود نداشته است.