مجموعه مقالات همایش بین المللی بحران های ژئوپلیتیکی جهان اسلام (جلد دوم)

در ارتباط با انگیزه های تنش، منازعه و جنگ بین کشورها و سازه های انسانی، عوامل و ارزش های جغرافیایی نقش اساسی را به عهده دارند .عواملی که به عنوان ارزش ها و منافع ملی و یا جمعی ملتها و سازه های انسانی از قبیل سرزمین، فضا، مرز، منابع معدنی، آب، سرمایه، علم و فناوری و ...به آن نگریسته می شود .همچنین عوامل زمینه ای که موجبات تمایز و تفاوت بین سازه های انسانی نظیر گروه های قومی، مذهبی و نژادی را به وجود می آورند در بروز تنش موثرند .علاوه بر این مسئله تغییر، تاسیس، موجودیت و شکل بندی ساختار سیاسی فضا و تغییر وضعیت جغرافیای سیاسی در مقیاس های محلی، منطقه ای و جهانی عمدتا از نظر- حکومت ها به عنوان هدف سیاسی منازعه تعیین می شوند .همچنین احتمال وجود جنبه های فطری، روانشناختی، و ایدئولوژیک در وقوع منازعه بین کشورها وجود دارد. عوامل اساسی تولید کننده جنگ به طور عینی آنهایی هستند که از آنها برداشت ارزش ها و منافع حیاتی و جمعی به عمل می آید که برای تصرف، کنترل یا رفع تهدید از آنها به اقدام سیاسی و جنگی مبادرت می شود. این عوامل و ارزش های بنیادین در حوزه های جغرافیا، سیاست و ایدئولوژی قرار دارند .معمولا حکومت ها نسبت به برخی عوامل جغرافیایی /طبیعی یا انسانی /بیرون یا درون قلمرو خود دیدگاهی ناسازگار با دیدگاه همسایگان یا قدرت های مداخله گر منطقه ای یا جهانی دارند که در چنین حالتی مشاجره میان آنها بروز می کند.