مبانی کلامی اعجاز قرآن

«مبانی کلامی اعجاز قرآن» نوشته ‌ی روح‌الله رضوانی (-1355) است.

مباحث پیرامون معجزه، همواره در کلام اسلامی و نزد متکلمان مسلمان مطرح بوده است. متکلمان مسلمان، براساس اعتقادات دینی خود، قرآن را معجزه پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌دانستند و با توجه به وظیفه اصلی خود در دفاع از شان و منزلت قرآن، آن را پدیده اعجاز‌آمیز، می‌پنداشتند و برای مدعای خود دلایل عقلی و کلامی ارائه می‌نمودند.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:

اگرچه قرآن مشتقات اعجاز و حتی لفظ معجزه را به صورت مفرد و جمع، فراوان به‌کار برده، اما هیچ‌گاه آن را به معنایی که معجزه در معارف دینی و علوم قرآنی و کتاب‌های کلامی دارد به‌کار نبرده است و در مورد خارق عادت نیز چنین است. علت این امر را می‌توان این‌گونه بیان کرد: قرآن که آخرین کتاب آسمانی به شمار می‌رود، برای علم، تعقل، تفکر و معرفت اهمیت ویژه‌ای قائل است؛ لذا در موارد متعدد مردم را به تعقل، تفکر و اندیشه فراخوانده و جهل و نادانی را سرزنش کرده است. قرآن از مردم می‌خواهد که ایمان به سفیران الاهی، بر اساس تفکر و اندیشه باشد و به صرف مشاهده امر عجیب و غریب به آنها ایمان نیاورند؛ بلکه صدور معجزات توسط پیامبران الاهی باید به همراه دلیل و استدلال عقلی باشد که بتواند شالوده ایمان آنان قرار گیرد. از این رو نگرش قرآن به اعجاز، نگرشی معرفتی می‌باشد و به جای بیان اعجاز با واژه «معجزه» یا «خارق‌العاده» که فاقد ارزش معرفتی و الهی است، از واژه‌های جایگزینی «که در زبان عرب به نحو شایسته از عهده آن برآمده‌اند» ذکر کرده‌ است.