قرآن و مسئله اکراه در دین (با تاکید بر نقد شبهات)

معرفی کوتاه:
یکی از آیات گهربار قرآن کریم، آیه 256 سوره بقره است: «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی؛ هیچ اکراهی در [پذیرش] دین نیست، [چرا که] به یقین [راه] هدایت از گمراهی، روشن شده است.» این آیه شریفه که عهده دار بیان «عدم اکراه در دین» است، به دلیل سبک و سیاق بیانی‌اش و با توجه به شبهات و مسائل درباره آن هرگز رنگ کهنگی به خود نگرفته و در هر برهه و دوره‌ای از زمان که بیان شود، تازگی و طراوت دارد.

در مورد این آیه پرسش‌هایی چند مطرح می‌شود: مقصود خداوند از این آیه چیست؟ اکراه به چه معناست؟ معنای «لا» در «لا اکراه فی الدین» چیست؟ دین، رشد و غی به چه معناست؟ رابطه این فراز از آیه با فراز قبل و بعد از آن چگونه است؟ رابطه این آیه با آزادی عقیده و اختیار و ارتداد چیست؟ چرا از یک سو خداوند، انسان را در این انتخاب راه سعادت، آزاد قرار داده و به اختیار او در این مسیر رسمیت داده، اما به مجرد آنکه وی راهی غیر از اسلام برگزید و مرتد شد، او را به شدت مجازات می کند؟ این آیه چگونه با جهاد ابتدایی جمع می شود؟ جهاد ابتدایی چگونه با آیه «لا اکراه» که بر آزادی دین تاکید می کند، سازگاری دارد؟