قرآن و تربیت اجتماعی کودک

قرآن کریم کتاب هدایت و تربیت است که برای همه ابعاد وجودی انسان (جسمانی، عقلانی و علمی، روحی و روانی، اجتماعی و...) و برای همه مراحل رشد انسان (کودکی، نوجوانی، جوانی، میان‌سالی، کهنسالی) برنامه تربیتی دارد.
دوره کودکی اول (1-7 سال) از حساس‌ترین دوره‌های عمر انسان است که آیات و احادیث به جزئیات تربیتی این دوره اشاره کرده است.
کتاب حاضر به این دوره مهم پرداخته و با استفاده از آیات و احادیث و یافته‌های علوم تربیتی تلاش کرده است که نوعی تفسیر موضوعی میان رشته‌ای ارائه کند. هر چند که این تلاش گام نخست در این زمینه است ولی می‌تواند فضای جدیدی به روی محققان بگشاید و برای پدر و مادرها و مربیان تربیتی و معلمان مفید واقع شود.
در طول تاریخ از جمله مباحث مورد توجه نوع بشر، تربیت بوده است، از انسان نخستین تا انسان‌های جوامع پیشرفته و متمدن امروزی، فکر تربیت آدمی وجود داشته، و در فرهنگ‌های مختلف به صورت‌های متفاوتی ظهور پیدا کرده اما همگی، ضرورت تربیت در اندیشه انسان‌ها را نشان می‌دهد.
انسان‌ها در همه‌ی دوران زندگی امکان تربیت برایشان فراهم هست اما نه به اندازه‌ی کودکی، چون جسم و روح کودک، در این دوران آمادگی کامل و همه جانبه برای پذیرش تربیت خوب و بد را داراست و هر آنچه که به او آموزش دهند، به عمق جان و ذهنش نفوذ کرده و تا پایان عمر می‌تواند به آن عمل کند.
تربیت دارای وجوه و ابعاد مختلفی است، که یکی از مهمترین آنها تربیت اجتماعی است چون طبیعت آدمی است که طول عمر خود به ارتباط با دیگران گرایش و نیاز دارد و شخصیت خود را با حضور و نقش آفرینی در اجتماع کامل می‌سازد. درک این ضرورت، نیاز به تربیت فرد برای زیستن و حضور اجتماعی را به صورت امر بدیهی آشکار می‌سازد.
بنابراین هدف تربیت اجتماعی این است که کودک برای زندگی در اجتماع و با دیگران آماده شود. اما این آمادگی کودک برای زندگی جمعی، تلاش والدین و مربیان را به صورت وسیع می‌طلبد. آنها باید به عوامل سازنده و موانع سر راه که تاثیر بسزایی در ویژگی‌های شخصی و شخصیتی او دارد و آنها را ایجاد یا حذف می‌کند توجه داشته باشند و با به‌کارگیری روش‌های درست و کاربردی به شکل‌دهی شخصیت اجتماعی کودک، مبادرت ورزند و سعی کنند که این تلاش‌های نظامند باشند.
از آن‌جا که موضوع این نوشتار «تربیت اجتماعی کودک در رویکرد تربیتی قرآن و سنت» است، ابتدای امر لازم است برای ورود به بحث برخی مفاهیم کلیدی همچون: «تربیت» و «تربیت اجتماعی» و «کودک» کالبد شکافی شود و رابطه آن با مقولات دیگر و تاریخچه مباحث قرآن و تربیت اجتماعی بیان شود.