فصوص الحکم و نقش الفصوص
قیمت : ۴۰۰,۰۰۰ ریال۲۴۰,۰۰۰ ریال
معرفی کوتاه:
فصوص الحکم عنوانی است که به گفته مولف، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم ، برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب، مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.
برای کلمه «فص»، در کتابهای لغت ، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب، مناسب تر مینماید. این دو معنی، عبارتند از: 1- خلاصه و چکیده چیزی. 2- نگین انگشتر .
با توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان ، معرفت شئون ذاتی و تجلیات اسما و صفات حق به مشاهده حضوری است، فص هر حکمتی بنا به معنای اول، عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب، به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت میباشد. بنا به معنای دوم، فص هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدا عالی به آن افاضه شده و در آن، نقش میبندد، همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک میکنند تا نشانی از وجود او باشد و از آن جا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل، محل نقوش حکمتهای الهی است، این حکمتها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است. موضوع کتاب « عرفان نظری » است. این کتاب، یکی از عالیترین و به اعتباری عالیترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهمترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست. ابن عربی، انگیزه خود را از تالیف این کتاب، اجرای فرمان صریح پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم دانسته است و در حقیقت کتاب را نه از خود، بلکه از پیامبر میداند که در مبشرهای به او داده است تا آن را در اختیار دیگران قرار دهد و آنان را از اسرار موجود در آن، بهره مند سازد، چنان که میگوید: «فانی رایت رسول الله صلی الله علیهو آلهو سلم فی مبشره اریتها فی العشر الآخر من محرم لسنه سبع و عشرین و ست ماه بمحروسه دمشق و بیده صلی الله علیه وآلهوسلم کتاب، فقال لی: هذا «کتاب فصوص الحکم» خذه و اخرج به الی الناس ینتفعون به، فقلت: السمع و الطاعه لله و لرسوله و اولی الامر منا کما امرنا. فحققت الامنیه و اخلصت النیه و جردت القصد و الهمه الی ابراز هذا الکتاب کما حده لی رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم من غیر زیاده و لا نقصان...» . از دید متعارف نیز کتاب فصوص الحکم، یکی از عالیترین آثار موجود در عرفان نظری است، که پاسخ گو بودنش به بخشی از نیازهای معرفتی انسان و عدم وجود نظیر و بدیلی برای آن، ضرورت تالیف چنین اثری را مسلم میسازد و از این جهت، از جمله آثاری است که از دو ویژگی اساسی در بایستگی تالیف هر اثر برخوردار است؛ یعنی وجود نیازی منطقی و عدم وجود منبعی مناسب که پاسخ گوی آن نیاز باشد. نقش الفصوص نیز همانند فصوص الحکم، انظار عالمان و عارفان و عرفان پژوهان رابه خود جلب کرده است. بر این کتاب شرحهای معتبری نوشته شده است. ابن عربی، در کتاب فصوص، همانند سایر تالیفات خود از زبان رمز استفاده میکند و این مطلب در کنار بیان مباحث به اختصار و نیز عدم تناسب معانی بلند عرفانی با الفاظ و عبارات، موجب شده که معانی و مقاصد کتاب به آسانی قابل فهم نباشد که خود یکی از علل پدید آمدن شروح متعدد بر این کتاب است. او در تبیین مقاصد خود از آیات و روایات بسیاری استفاده کرده و آنها را در راستای یافتههای خود تاویل نموده و گاه معانی بسیار بعیدی را از آنها استنباط کرده است.
مباحث کتاب با شیوهای ابداعی و ابتکاری که با معارف باطنی تناسب دارد تنظیم و تبویب شده و هر قسمت با عنوان «فص» که خود تعبیری است رمزی، مشخص شده و در هر فصی حقیقت پیامبری از پیامبران از آن جهت که مظهر اسمی از اسمای حق است، مورد مطالعه قرار گرفته است. ابن عربی، در این کتاب، چون دیگر تالیفاتش، واردات قلبی و مشاهدات حضوری خود را به قلم آورده و به هیچ وجه در پی اثبات آنها از طریق برهان و استدلال نبوده است. هر چند شارحان آثار و تابعان افکارش کوشیدهاند تا هم آهنگی عرفان و برهان در مکتب او را به اثبات رسانند که توفیق یا عدم توفیقشان در این زمینه، نیازمند بحثی مستقل است. کتاب فصوص الحکم، از محوریترین کتابها در عرفان نظری است که از زمان تالیف تا کنون، مستقلا یا همراه با یکی از شروح معتبرش به عنوان یکی از مهمترین متون آموزشی در این رشته از معارف الهی مورد توجه اساتید و دانش پژوهان بوده که شرحها و تلخیصها و ترجمههای فراوان آن گواه این اهمیت است. تاثیر این کتاب، به قلمرو عرفان و تصوف منحصر نبوده و حکمت و کلام و تفسیر را نیز تحت نفوذ خود درآورده و از طریق ترجمهها و شروح فارسی و فارسی زبانانی که در سایه اندیشههای موجود در این کتاب، پرورش یافتهاند، در ادبیات فارسی و به خصوص شعر فارسی تحولی شگرف ایجاد نموده است.
مرتبط با این کتاب
نظرات کاربران