سینما : کنش اجتماعی

تاریخ سینما و مطالعات سینمایی را تاکنون از منظر های متفاوت کاویده اند: روایتی از فیلم‌ها، ستاره‌ها و کارگردانان بزرگ؛ داستان دانشی فنی در مسیر پیشرفت مداوم و تصوراتی هرچه واقعی ‌تر؛ تاریخ صنعت هالیوود و شرکت ‌های چند ملیتی تابعه؛ تاریخ فرهنگی تحولات فرهنگ عامه در قرن بیستم که سینما شاخص و بازتاب‌ دهنده آنهاست. اما، در نهایت، این تحلیل زیباشناختی بود که مطالعات سینمایی را تحت سیطره خود گرفت. در این رویکرد، توانایی فیلم برای تبدیل شدن به هنر از خلال بازتولید و سامان‌ دهی صدا و تصویر موضوع توجه قرار می‌ گیرد. کتاب سینما: کنش اجتماعی از این سنت خارج می‌شود تا سینما را به ‌منزله سرگرمی، روایت و رخدادی فرهنگی در مطالعه آورد. هدف گریم ترنر در این کتاب آن است که سینما را همچون عملی اجتماعی به دانشجویان معرفی کند؛ عملی که تولید و مصرف آن و لذت ‌ها و معناهای آن منحصر به مطالعه کرد و کار فرهنگ است.
توضیحات کتاب:
گریم ترنر در این کتاب به سینما تنها به مثابه یک هنر نمی‌نگرد. فیلم‌ها حیاتی ورای نمایش سینمایی یا تلوزیونی‌شان دارند. ستاره‌های ژانرها و فیلم‌های بزرگ بخشی از فرهنگ و هویت ما شده‌اند.
حتی لذتی هم سینما که به ما می‌دهد با لذت ادبیات و نقاشی و هنرهای دیگر متفاوت است. سینما یک کنش اجتماعی برای سازندگان و مخاطبانش است و در روایت‌ها و معنای فیم‌ها می‌توان شیوه‌ای را دریافت که فرهنگ ما از آن طریق به خود معنا می‌بخشد.
نگاه این کتاب به سینما این گونه است.
در بخشی از مقدمه می‌خوانید:
امروزه حوزه دانشگاهی مطالعات سینمایی در مدارس عالی، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های سراسر جهان نهادینه شده است. گرایش نظری و دانشگاهی به سینما همواره وجود داشته اما در دهه 1960 و 1970 این گرایش، به‌ویژه در ایالات متحده که دپارتمان‌های سینمایی به‌سرعت رشد کردند، به‌طور چشمگیری گسترش یافت. موفقیت این دپارتمان‌ها را می‌توان نتیجه آن دانست که سینما در دروس هنری یا علوم انسانی جایگاهی را پیدا کرد که زمانی به ادبیات تعلق داشت. دقیقا همان‌گونه که [امروزه] سرفصل‌های دروس هنری تحت سیطره علوم ارتباطات، مطالعات رسانه یا سرفصل‌های مطالعات فرهنگی شاخه‌های مختلف قرار دارند.
معرفی کتاب:
کتاب سینما: کنش اجتماعی نوشته‌ی گریم ترنر، سینما را همچون عملی اجتماعی به دانشجویان معرفی می‌کند. از آنجا که این کتاب به نظریه فیلم از منظر مطالعات فرهنگی می‌نگرد، شیوه بررسی آن بسیار متفاوت از اکثر کتاب‌هایی است که به این موضوع می‌پردازند.
ویراست سوم کتاب سینما: کنش اجتماعی (Film As Social Practice)، پاسخی به تغییر معنادار نقش صنعت فیلمسازی، درون بازار رسانه‌ و پیشرفت محسوس نظریه فیلم و فرهنگ از زمان چاپ دوم کتاب است. یکی از اهداف چاپ نخست معرفی نظریه‌ای درباره سینما بود که فیلم را یکی از اشکال بازنمایی و فعالیت‌های اجتماعی فرهنگ عامه به حساب می‌آورد.
گریم ترنر (Graeme Turner) در این کتاب، سینما را به‌ منزله سرگرمی، روایت و رخدادی فرهنگی در مطالعه آورده است. هدف این کتاب آن است که سینما را همچون عملی اجتماعی توصیف کند که تولید، مصرف، لذت‌ها و معناهای آن منحصر به رویکرد مطالعه‌ی فرهنگی است.
لذتی که سینما پدید می‌آورد در واقع ممکن است با لذت برآمده از ادبیات یا هنرهای زیبا کاملا فرق داشته باشد. با این حال، این لذت نیز از قوه‌ی فهم ما ناشی می‌شود. سینما عملی اجتماعی برای سازندگان و مخطبانش است. در روایت‌ها و معناهای فیلم می‌توان شیوه‌هایی را دریافت که فرهنگ ما از آن طریق به خود معنا می‌بخشد. نگاه به سینما در سرتاسر صفحات این کتاب این گونه است.
در بخشی از کتاب سینما: کنش اجتماعی می‌خوانیم:
نظریه فیلم به روانکاوی توجهی ویژه نشان داده است. البته رویا شدیدا مورد توجه روانکاوی بوده و قیاس فیلم با رویا، بررسی عملکرد ناخودآگاه را برای محققان اجتناب‌ ناپذیر کرده است. طبیعت خصلت جادویی فیلم - فروریختن مرزهای واقعیت - محرک دیگری برای روانکاوی بوده است. اگر فروید باور دارد که شکاف میان واقعیت و خیال (چیزی که می‌بینیم و چیزی که برای خودمان تصور می‌کنیم)، محل میل است، پس فیلم بر فراز این شکاف ایستاده است. اکثر پاسخ‌ها به این مسائل باعث شده تا مجموعه نظریاتی درباره فرایندهای هم‌ذات‌ پنداری مخاطب با چیزی که بر پرده می‌بیند، پدید بیاید. این فرایندها را با شیوه‌های هویت‌یابی تک‌تک مخاطبان در جامعه مقایسه کرده‌اند.
نظریه روان‌شناختی بر اهمیت «نگاه» خیره‌ مخاطب تاکید می‌کند. اینکه این نظریه مخاطب را «تماشاگر» قلمداد می‌کند، بازتابی از این امر است. قدرت نگاه مخاطب در نظریه‌ فرویدی و پسافرویدی از آن حیث اهمیت دارد که بخشی از هویت فردی و ارتباط انسان با محیط پیرامون اوست. بنابراین مخاطبان هم «نگاه» می‌کنند و هم «تماشا» می‌کنند. مخاطبان از فیلم «جدا» هستند زیرا فیلم بازنمایی اعمالی است که در خدمت مخاطبان است اما به گونه‌ای که انگار مخاطبان آنجا حضور ندارند. به هر حال، مخاطبان در مقام عامل درک فیلم و در مقام مشاهده‌گرانی که می‌بینند ولی دیده نمی‌شوند، در موضعی هستند که از قدرت چشمگیری برخوردار است. نظریه فروید این موقعیت را موقعیت تماشاگر جنسی توصیف می‌کند. تماشاگر جنسی از کسانی که نادانسته در قدرت نگاه خیرۀ او گرفتار آمده‌اند، «ابژه می‌سازد». نگاه نظربازانه یکی از لذت‌هایی است که مخاطبان در سینما می‌یابند.