رساله فقهی نجوم و احکام نجوم شرف الشمس

ما در این رساله به پژوهش فقهی در زمینه علم نجوم می‌پردازیم. از آنجا که علم نجوم به شاخه‌های مختلفی می‌پردازد بر آن شدیم که هر کدام از شاخه‌های علم نجوم را به طور مستقل مورد تحقیق قرار داده و به دنبال حکم فقهی مربوط به هر قسمت به طور مستقل از سایر شاخه‌ها باشیم.
گرچه در زمینه علم نجوم مرحوم شیخ مرتضی انصاری در کتاب مکاسب و سید بن طاووس تحقیقاتی را انجام داده‌اند و لیکن به علت اینکه این موضوع به طور تفکیکی مورد پژوهش واقع نشده، ابهامی در احکام شرعی صادره بروز کرده و سردرگمی زیادی را ایجاد کرده است و عده‌ای با یک دید به همه نجوم نگاه کرده و بدون در نظر گرفتن شاخه‌های دیگر، حکمی صادر کردند که جامعیت و تامیت نداشته و مورد سوءبرداشت قرار گرفته است ما در این رساله. هر کدام از شاخه‌ها را از جمله علم هیات و نجوم کروی، علم اختر فیزیک و کیهان‌شناسی و بالاخره تنجیم را مورد ارزیابی فقهی قرار می‌دهیم.
معرفی علم نجوم:
نجوم علمی است که به شاخه‌های مختلف تقسیم می‌شود که هر شاخه‌ بر مبنای اصولی بنیان نهاده شده و موضوعی خاص خود را دنبال می‌کند که مستقل از سایر شاخه‌ها می‌باشد. شاخه‌های این علم عبارتند از:
1 علم هیات یا نجوم کروی که بر مبنای ریاضیات و محاسبات بنیان گذاشته شده و موضوع آن محاسبه موقعیت ستارگان و سیاره‌ها نسبت به هم و نسبت به ناظر می‌باشد، مثلا محاسبه اینکه یک ستاره کی در افق ناظر طلوع و یا غروب می‌کند در چه مناطقی کدامین ستارگان رویت می‌شوند، در زمانی سیاره‌ای از برجی به برج دیگر تحویل می‌شود و یا زمان اوقات شرعی چگونه است، و یا رویت هلال در یک منطقه خاص چه وضعیتی دارد.
2 دومین شاخه از علم ستاره‌شناسی علم اختر فیزیک است که کاربردهای علم فیزیک را در ستاره‌شناسی نشان می‌دهد، و به مسائلی چون فیزیک ستارگان تشریح سیارات، دینامیک سیارات، کهکشانها و ساختار و تحول ستارگان و کهکشانها می‌پردازد، این علم به دنبال چیستی و چگونگی ستارگان، کاووش و پژوهش دقیق در پی بردن به رازهای آنها از لحاظ علوم تجربی و عقلی می‌باشد.
3 دسته سوم از شاخه‌های علم نجوم: کیهان‌شناسی است که این علم بر مبنای یک کلی‌نگری به ساختار عالم و موضوع آن فضا زمان است و درباره این دو مقوله و هندسه عالم و چگونگی تکوین آن لذیذ و تا انتها بحث می‌کند و بر مبنای یک مبانی عقلی تجربی خاصی بنیان نهاده شده است.
4- و بالاخره چهارمین شاخه از ستاره‌شناسی: به حوزه آسترولوژی یا اختربینی وارد می‌شود که بر تاثیر اجرام سماوی بر زمین تمرکز پیدا می‌کند که خود به دو رسته تجربی و تنجیم تقسیم می‌شود. در رسته نخست ستاره‌شناس باتوجه به شواهد تجربی تاثیرات اجرام سماوی بر زمین به طور آماری به پژوهش این تاثیر در موارد دیگر ممکن می‌پردازد، مثلا همان‌گونه که ماه بر دریاهای زمین به هنگامه مد تاثیر می‌گذارد و موجب بالا آمدن آب دریاها می‌شود پس لاجرم ممکن است بر روی بدن آدمی نیز تاثیرگذار بوده و موجب بالا رفتن فشار خون در انسان شود و یا به تاثیرات ماه روی عادات ماهیانه خانمها، و تاثیرات نوسانات یازده‌ساله خورشید روی بیماریهای روانی بپردازد و با آمارگیری نتیجه نسبتا قابل قبولی را بگیرد.
اما رسته دیگر این علم: تنجیم است که بدون هیچ شاهد تجربی یا عقلانی با استناد به گفته‌های سایرین و قدما قرار گرفتن سیارات و ستارگان در موقعیت خاصی در آسمان را نشان از بروز حالت خاصی روی زمین نظیر پر بارانی یا کم بارانی و یا جنگ و عدم جنگ و سعد و نحس کارها می‌دانند و در زمره علوم غریبه علم قرار می‌گیرد.