رساله حلول هلال

دو مطلب در این زمینه وجود دارد؛ یکی اختلاف نظر در ایران است و دیگری اختلاف نظر بین کشورهای اسلامی نظیر مصر، مراکش و عربستان است. در ایران علت اختلاف چند مطلب است؛ اول اینکه بیشتر علما و فقها مانند امام خمینی(ره)، آیت الله خویی، آیت الله سیستانی، شهید محمدباقر صدر، آیت الله گلپایگانی و مرحوم محقق نائینی نظرشان این است که رویت هلال ماه باید بدون ابزار و دوربین باشد همچنانکه از زمان پیامبر اکرم(ص) رویت با چشم عادی بوده است و این نظر مشهور فقهاست اما برخی از علما مانند آیت الله فاضل لنکرانی معتقدند که رویت با دوربین و تلسکوپ هم کافیست که در صورت اخیر طبیعی است که اول ماه را یکروز جلوتر اعلام می کنند هرچند این نظر شاذ و نادر است و نظر مشهور فقهای شیعه این است که رویت ماه با ابزار اعتباری ندارد.
علت دیگر اختلاف بین فقها مساله افق است به این صورت که مشهور فقهای شیعه نظر دارند در هرمنطقه که ماه دیده شد در همان منطقه معتبر است به عنوان مثال اگر ماه در ایران دیده شد برای ایران معتبر است اما نمی توان گفت برای هند هم ثابت می‌شود اما برخی فقها مانند آیت الله خویی نظری خلاف این دارند که شاذ و نادر است و آن اینکه اگر در یک منطقه ای از زمین ماه دیده شد برای آن بخش از مناطقی که در شب با این منطقه مشترکند، ثابت است مثلا نظر مشهور فقهای شیعه این است که اگر ماه در برزیل دیده شد برای ما کافی نیست و تنها برای آنها حجت است اما آیت الله خویی معتقدند اگر ماه در برزیل دیده شد به دلیل آنکه در قسمتی از شب با ما مشترک است برای ایران حجت است.
مورد اختلاف دیگر این است که بسیاری از فقها عنوان می کنند رویت هلال توسط دو نفر کافی نیست و باید حدود 50 تا 100 نفر در کل ایران ماه را رویت کنند اما برخی علما مانند آیت الله فاضل معتقدند که بینه یعنی رویت ماه توسط دونفر کافی است. در این مساله خیلی از افراد اشتباه می کنند؛ تحقیقا ثابت شده از بین 100 نفری که عنوان می کنند ماه را دیدند 15 نفر توهم دیدن ماه را دارند یعنی در ذهن خود ماه خیالی را می سازند لذا به رویت دونفر نمی توان اعتماد کرد.