راهکارهای بهبود مقررات گذاری و نقش آن در توسعه بازار بورس

کتاب راهکارهای بهبود مقررات‌گذاری و نقش آن در توسعه بازار بورس نوشته‌ی نشاط حبیبی قبادیان، لزوم تنظیم بازار بورس به عنوان یکی از وظایف اساسی دولت را تشریح می‌کند.
لزوم تنظیم بازار بورس از بدو تاسیس بازارهای بورس مطرح بوده است. اما شیوع و توسعه‌ی آن به چند دهه‌ی اخیر بازگشته و همراه با ظهور و توسعه‌ی مفهوم دولت تنظیمی بوده است. در عین حال تجربیات این مدت نشان داده که دخالت بیش از حد، به مانند عدم دخالت مشکلاتی را ایجاد می‌نماید. لذا امروزه لزوم تنظیم بازار بورس، امری است پذیرفته شده و اختلافات تنها به نحوه‌ی تنظیم و محدوده‌ی آن باز می‌گردد.
بر این اساس چالش اساسی این کتاب عبارت است از بررسی مفهوم مقررات‌گذاری و چهارچوب آن به طور خاص، در خصوص بازار بورس، بررسی علل لزوم تنظیم بازار بورس و تاثیر فعالیت‌های تنظیمی بر کارایی آن. در انتهای کتاب هم مشخص می‌شود که عواملی همچون شکست بازار توجیه‌ کننده لزوم دخالت دولت و تنظیم بازار بروس می‌باشد و در عین حال وجود مقررات بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش کارایی بازار بورس گردد. همچنین استفاده مناسب از چارچوب مقررات‌گذاری موجب افزایش کارایی بازار می‌شود.
مقررات‌گذاری فرآیندی است که در آن دولت فعالیت خاصی را برای افراد و بنگاه‌ها ی مجاز یا غیرمجاز می‌سازد. در ایران شورای عالی بورس وظیفه‌ی مقررات‌گذاری را بر عهده دارد. سازمان‌های مقررات‌گذار تاثیر عمده‌ای بر افزایش کارایی بازار دارند اما در ایران نهادهای مقررات‌گذار مستقل عمل نکرده و از اقتصاد دستوری تبعیت می‌کنند و همین مسئله مشکلاتی را برای فعالان بازار ایجاد کرده و از رشد بازار جلوگیری نموده است. اما مقررات‌گذاری پس از بحث خصوصی‌سازی جایگاه بهتری یافته و اگر شورای عالی بورس از استقلال بیشتری برخوردار گردد و جریان آزاد و سریع اطلاعات را در بورس تامین نماید حتما در بازار شاهد رشد بیشتری خواهیم بود.

در بخشی از کتاب راهکارهای بهبود مقررات‌گذاری و نقش آن در توسعه بازار بورس می‌خوانیم:
اولین ضمانت اجرایی که می‌توان برای تخطی از دستورالعمل‌ها و شرایط و مصوباتی که شورای عالی بورس وضع و تصویب می‌کند، تصور کرد صدور دستور تعلیق یا لغو مجوز فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و شرکت‌های تامین سرمایه است. با این توضیح که شرکت‌های تامین سرمایه شرکت‌هایی هستند که به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عامه سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کنند و می‌توانند فعالیت‌های کارگزاری، معامله‌گری و... را با اخذ مجوز از سازمان انجام دهند. در نتیجه ابتدا فعالیت این شرکت‌ها با اخذ مجوز سازمان است، اما شورای عالی بورس این امکان را دارد تا در صورت تخطی از مقررات وضع شده آن‌ها را ملغی یا معلق کند. متعاقبا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه شرکتی است که امور مربوط به ثبت، نگهداری و انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام می‌دهد. حال اگر این شرکت دستورالعملی را که شورای عالی بورس جهت تبیین مقررات ثبت یا نگهداری اوراق بهادار تصویب کرده است رعایت نکند یا آن را نقض نماید با ضمانت اجرای لغو یا تعلیق مجوز فعالیت توسط شورا مواجه خواهد شد. همین وضعیت برای بازارهای خارج از بورس به عنوان بازاری که در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد و نیز برای بورس اوراق بهادار به عنوان بازاری متشکل خود انتظام وجود داردکه در آن اوراق بهادار توسط کارگزاران و یا معامله گران طبق مقررات مورد داد و ستد قرار می‌گیرد، وجود دارد.