جرم شناسی حریم خصوصی اماکن و اشخاص

سونیا چقامیرزا، در کتاب جرم شناختی حریم خصوصی اماکن و اشخاص، به بررسی اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. این قانون نشانگر اینست که عبارت «حریم خصوصی» در هیچ‌یک از اصول آن به صراحت ذکر نشده است اما به طور کلی در مواردی حق بر حریم خصوصی در این قانون به رسمیت شناخته شده است.
این حق را می‌توان در چند اصل مشاهده کرد. اصل 22 مقرر می‌دارد: «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.» این اصل به وضوح از حریم خصوصی جسمانی، منازل و اماکن شخص حمایت می‌کند و از عبارت «حیثیت» در این اصل می‌توان به حمایت از اسرار شخص حکم کرد. گرچه حمایت از حیثیت و حمایت از حریم خصوصی اطلاعاتی علیرغم داشتن محدودۀ مشترک، می‌توانند در مواردی متمایز از هم باشند، بنابراین رابطۀ میان آن‌ها رابطۀ عموم و خصوص من وجه است.
اصل 23 قانون اساسی مقرر می‌دارد: «تفتیش عقاید ممنوع و هیچکس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای مورد تعرض و مواخذه قرار داد.»
آنچه که درباره آزادی عقیده در کتاب جرم شناختی حریم خصوصی اماکن و اشخاص آمده است، عبارت از این است که افراد بتوانند، به انتخاب خود، در هر زمینه‌ای اشتغال ذهنی داشته باشند، خواه این اشتغال امری باطنی و درونی و خواه بصورت موضعگیری عمومی باشد؛ یعنی هرکس بتواند، به دور از هر تحمیل و فشاری، بیندیشد و بدون ترس، باور خود را بیان نماید. با وجود آنکه آزادی عقیده به عنوان یک حق طبیعی مسلم قابل درک است، ولی دارای آنچنان تبعات فردی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و ارزشی است که هم در عالم واقع، مواجه به برخوردهای متفاوت است و هم اینکه در نظام‌های سیاسی و حقوقی برای انتظام آن تدابیری انتخاذ شده است.

به عنوان مثال ماده 18 اعلامیۀ جهانی حقوق بشر اعلام می‌دارد: «هرکس حق دارد از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره‌مند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و همچنین متضمن اظهار عقیده و ایمان و نیز شامل آزادی تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم دینی است. هرکس می‌تواند از این حقوق منفردا یا مجتمعا به طور خصوصی و عمومی برخوردار باشد.»

و یا براساس ماده 18 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی:

1- هرکس حق آزادی فکر، وجدان و مذهب دارد. این حق شامل آزادی داشتن یا نداشتن قبول یک مذهب یا معتقدات، به انتخاب خود، همچنین آزادی ابراز مذهب یا اعتقادات خود، خواه به طور فردی یا جمعی، خواه به طور علنی یا در خفا، آزادی در عبادت و اجرای آداب و اعمال و تعلیمات مذهبی.

2- هیچکس نباید مورد اکراه واقع شود که به آزادی او در داشتن یا قبول یک مذهب یا معتقدات به انتخاب خودش، لطمه وارد آورد.

3- آزادی ابراز مذهب یا اعتقادات را نمی‌توان تابع محدودیت‌هایی نمود، مگر آنچه منحصرا بموجب قانون پیش بینی شده و برای حمایت از امنیت، نظم، سلامت یا اخلاق عمومی یا حقوق و آزادی‌های اساسی دیگران ضرورت داشته باشد. دولت ایران

به موجب قانون مصوب 1354/2/17 به میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی ملحق شده است، مفاد ماده 18 آن به عنوان منبع داخلی اصلی آزادی عقیده، در کنار اصل مذکور قابل بررسی است.

همچنین اعلامیه امحاء تمامی اشکال نابردباری و تبعیض مذهبی سند خاص حمایت از آزادی عقیده است که طی قطعنامه شماره 55/36 در تاریخ 25 نوامبر 1981 به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده است...