تشیع علوی و تشیع صفوی

تشیع علوی و تشیع صفوی عنوان کتابی است از علی شریعتی که در سال 1351 خ به چاپ رسید. متن این کتاب از سخنرانی دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد که به همین مضمون بود گرفته شده‌است. کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی به مقایسه بین شیعه بنیادین و اصیل که در تفکر امامان شیعه بود، با شیعه در بینش و ایدئولوژی صفویان می‌پردازد. نویسنده ضمن تعریف دو نوع طرز فکر شیعه، مباحث مختلف دین اسلام و شیعه را در دو نوع اندیشه ارزیابی می‌کند. مباحثی نظیر عترت، عصمت، وصایت، ولایت، امامت، عدل، تقیه، سنت و نفی بدعت، غیبت، شفاعت، اجتهاد، دعا و تقلید در این کتاب و بین دو نوع شیوه تفکر، بررسی و مقایسه می‌شود.
قسمت‌هایی از کتاب:
تشیع دارای دو دوره کاملا منفک و جدا از هم است . یکی دوره‌ای از قرن اول ، که خود تعبیری از اسلام حرکت است در برابر اسلام نظام حاکم (= خلافت) . تا اوایل دوره ی نهضت و حرکت شیعه است . و یکی دوره‌ای از زمان صفویه تاکنون ، که دوره تبدیل شدن شیعه حرکت به شیعه ی نظام.
وزیر امور روضه خوانی و تعزیه داری رفت به اروپای شرقی ( که در آن هنگام صفویه روابط بسیار نزدیک و مرموز و ویژه‌ای با آن‌ها داشتند ) و درباره ی مراسم دینی و تشریفات مذهبی آنجا تحقیق کرد، مطالعه کرد ، و بسیاری از آن سنت‌ها و مراسم جمعی مذهبی و تظاهرات اجتماعی مسیحیت و برگزاری و نقل مصیبت‌های مسیح و حواریون و شهدای تاریخ مسیحیت و نیز علائم و شعائر و ابزارها و وسایل خاص این مراسم و دکورهای ویژه ی محافل دینی و کلیسا را اقتباس کرد و همه را به ایران آورد و در اینجا ، به کمک روحانیون وابسته به رژیم صفوی ، آن فرم‌ها و رسوم را با تشیع و تاریخ تشیع و مصالح ملی و مذهبی ایران تطبیق دادند و به آن قالب‌های مسیحی اروپایی ، محتوای شیعی ایرانی بخشیدند.
در دوره صفویه مذهب تشیع تغییر جهت می دهد . تشیع ضد وضع موجود ، تشیع وفق وضع موجود می‌شود . تشیعی که به عنوان یک نیرو دربرابر حاکمیت بود ، به عنوان یک نیرو در کنار و پشت سر این قدرت می ایستد و از آن جانب داری می‌کند.کارش و نقشش هم عوض می‌شود . تشیعی که حالت انتقادی به وضع موجود داشت ، حالا یک رسالت تازه دارد آن نقش توجیهی است ....
معرفی کوتاه:
آقا به چه زبانی با تو حرف بزنم که بفهمی؟ اگر جامعه شناسی و مردم شناسی، که باید طوری سلوک کنی و سخن بگویی که مردم بپسندند، آن هایی که مورد توجه عوام مذهبی هستند خوششان بیاید، تو را تایید کنند، تا همه تو را از خودشان بدانند، با آن ها رفت و آمد داشته باشی، انتقاد نکنی، هرچه به فکرت می رسد به زبان نیاری هر چه را علت بدبختی جامعه و عامل جهل مردم و مسخ مذهب است نگویی،...