بررسی و نقد تئوری های انقلاب اسلامی : تئوری یرواند آبراهامیان و جان فورن

انقلاب اسلامی ایران با توجه به اینکه از انقلابهای بزرگ معاصر به شمار میآید، مورد توجه و تحلیل بسیاری از نظریه پردازان و پژوهشگران واقع شده است. از جمله این نظریه پردازان که سعی در تحلیل انقلاب اسلامی داشتند می توان یروان آبراهامیان و جان فورن اشاره کرد. آبراهامیان در کتاب معروف خود «ایران بین دو انقلاب» با تئوری «سیاست توسعه نامتوازن» به تبیین انقلاب اسلامی ایران پرداخته است. وی انقلاب اسلامی ایران را به دلیل نوسازی در سطح اجتماعی و اقتصادی و علوم نوسازی از سطح سیاسی میداند.

اما بخش اصل تئوری جان فورن درباره انقلاب اسلامی ایران را میتوان در کتاب «مقاومت شکننده» پیگیری کرد که از نظر وی، علاوه بر عوامل ساختاری باید به عوامل فرهنگی، اجتماعی و... توجه کرد. از این رو وی با مجموعهای از تئوریها به تحلیل انقلاب اسلامی میپردازد. عبدالرسول یعقوبی در بخش اول کتاب، در سه فصل به بررسی و نقد تئوری یروان آبراهامیان میپردازد: «نظریه پردازی بر انقلاب، سازماندهی و ایدئولوژی انقلاب» و نقد نظریه ابوذر مظاهری در بخش دوم نیز در سه فصل به بررسی و نقد تئوری جان فورن پرداخته است: «کاوشی در روش و الگوی نظری، الگوی نظری در تطبیق با تاریخ تحولات و نقد و ارزیابی این نظریه». نویسنده آشفتگی در نظریه پردازی، استفاده از ابزارهای مفهومی شرقشناسانه و تقلیل گرایی در ایدئولوژی، سازماندهی و رهبری انقلاب را از جمله نقاط ضعف نظریه آبراهامیان برمیشمارد و پیشفرضها و اندیشه های نادرست، سطح پایین تحلیل و تقلیل حقیقت بلند انقلاب اسلامی را نیز از جمله ضعفها و کاستیهای نظریه جان فورن بیان میکند.