بررسی جرم انگاری اعمال و رفتارهای متخلفانه هسته ای در نظام حقوقی ایران

محبوبه احمدی نژاد در کتاب بررسی جرم انگاری اعمال و رفتارهای متخلفانه هسته‌ای در نظام حقوقی ایران، جرائم موجود در زمینه وجود خطر بالقوه دائم در تحصیل و استفاده غیر قانونی و نامشروع از مواد هسته‌ای را تشریح کرده است.
با به کارگیری فزآینده انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز، پیوسته این خطر که مواد هسته‌ای در دسترس سوء استفاده کنندگان قرار گیرد، بیشتر می‌شود. در واقع با وجود خطر بالقوه دائم در تحصیل و استفاده غیر قانونی و نامشروع از مواد هسته‌ای، موجبات نگرانی شدید جامعه بین‌المللی و دولت‌ها را فرآهم آورده است. وجود این نگرانی‌ها موجب شده تا دولت‌ها به فکر جرم انگاری این موارد باشند.

کتاب بررسی جرم انگاری اعمال و رفتارهای متخلفانه هسته‌ای در نظام حقوقی ایران، جرائم موجود در این زمینه را به دو بخش تقسیم می‌کند:

بخش اول راجع به جرائم سنتی است که از ابتدا مورد توجه نظام حقوقی ایران بوده و جرم انگاری شده و بخش دوم مربوط به جرائم نوین می‌شود که به خاطر نو ظهور بودن استفاده از انرژی هسته‌ای مورد توجه نظام حقوقی ایران قرار نگرفته و دقیقا اهمیت پژوهش حاضر در بررسی جرائم نوین است. در قانون جرائمی مانند اختلاس مواد هسته‌ای، کلاه برداری هسته‌ای، سرقت، تصرف غیر قانونی مواد هسته‌ای، اختفای اموال و اطلاعات هسته‌ای و... از جکله جرائمی هستند که در نظام حقوقی ایران مورد توجه قرار نگرفته‌اند ولی در کنوانسیون‌های بین المللی جرم انگاری شده‌اند و از این رو در زمره جرائم نوین ما قرار گرفته‌اند.

جرائم سنتی در قانون مجازات اخلال‌گران در صنایع، قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات، قانون حفاظت در برابر اشعه ذکر شده‌اند و جرائم نوین هسته‌ای در قوانین مذکور نیامده‌اند ولی از آنجایی که در دو کنوانسیون بین‌المللی حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای و کنوانسیون راجع به تروریسم هسته‌ای جرم انگاری شده‌اند، جرم انگاری آن‌ها در قانون داخلی نیز ضروری به نظر می‌رسد. با نگرشی کوتاه به جرائم سنتی می‌توان دریافت که قوانین موجود در زمینه جرائم هسته‌ای، پاسخگوی نیاز فعلی نظام حقوقی ایران در زمینه مزبور نبوده و خلاهای زیادی در این زمینه وجود دارد که به لحاظ ماهیت خطرناک مواد هسته‌ای و شکافت پذیر، وجود این خلاها میتواند باب سوء استفاده از مواد و تاسیسات هسته‌ای را برای افراد غیر مجاز باز گذاشته و امنیت انسانها ومحیط زیست را به مخاطره اندازد.

کتاب بررسی جرم انگاری اعمال و رفتارهای متخلفانه هسته‌ای در نظام حقوقی ایران حاصل مطالعه قوانین خاص جرائم هسته‌ای در نظام حقوقی ایران و کنوانسیون بین‌المللی حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای و کنوانسیون بین‌المللی راجع به سرکوب اقدامات تروریسم هسته‌ای است. اهمیت تحقیق حاضر به لحاظ خلاهای قانونی موجود در زمینه جرائم هسته‌ای است که چنین خلایی می‌تواند دست سوء استفاده کنندگان را باز گذاشته و سبب ساز بسیاری از مخاطرات هسته‌ای شود.

البته ذکر این نکته ضروری است که در قوانین خاص ذکر شده در بالا، اکثر مجازات‌ها در زمینه حقوق و فعالیت‌های هسته‌ای تعیین شده اما برخی مجازات‌ها، مثل اینکه اگر یک شرکت مرتکب جرم هسته‌ای گردد، کدام قانون صالح به رسیدگی است، چیزی ذکر نشده. در این مورد، از آنجایی که در قانون مجازات اسلامی از شخصیت حقوقی صحبت به میان آمده ولی در 4 قانون خاص ذکر شده چنین چیزی گفته نشده. پس در این مورد قانون مجازات اسلامی که یک قانون عام است، صالح به رسیدگی است. ضمنا با وجود اینکه قوانین خاص، مقدم هستند نسبت به قانون عام که موخر است، ولی در رسیدگی به جرایم هسته‌ای، قانون خاص مقدم، بر قانون عام موخر، پیشی می‌گیرد، مگر در موارد خاص.