اینترنت و سبک زندگی

مفهوم سبک زندگی که امروزه به یکی از مفاهیم بنیادین در تحلیل های اجتماعی تبدیل شده است، یکی از حوزه های جدید و مهم مطالعاتی محسوب می شود که در سال های اخیر توجه ی عده ی قابل ملاحظه ای از محققان اجتماعی را به خود جلب کرده است.
سازمان بهداشت جهانی، سبک زندگی را الگوهای مشخص و قابل تعریف رفتاری می داند که از تعامل بین ویژگی های شخصی، روابط اجتماعی، شرایط محیطی و موقعیت های اجتماعی- اقتصادی حاصل می شود .
رونق مجدد مباحث سبک زندگی را می توان معلول گسترش فرایندهای جهانی شدن فرهنگ، اهمیت یافتن مقوله مصرف و نیز بحث های مربوط به گذار از جامعه مدرن به فرامدرن دانست . مباحث مربوط به مدرنیسم و فرایند جهانی شدن با گسترش وسایل فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و امکانات رفاهی همراه بوده است. حاصل این تحولات پیدایش الگوهای جدید زیستن و سبک زندگی است که ماهیت آن با نوع و چگونگی مصرف شهروندان مدرن آمیخته است. در این فرایند، مفهوم ابتدایی مصرف که مبتنی بر رفع نیازهای ضروری بود تغییر کرد و اشکال جدید یافت به طوری که نیازهای ثانوی اهمیت یافتند. تحول جامعه به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله عواملی هستند که در تغییر و توسعه سبک زندگی جوانان نقش دارند، گذشته از طبقه اجتماعی، عامل آموزش و سواد نیز بر سبک زندگی تاثیر اساسی دارد. آموزش و سواد جزو سرمایه های فرهنگی فرد محسوب می شوند که در شکل گیری ذائقه های زیبایی شناختی فرد موثر هستند. چرا که افراد بر حسب نوع و میزان سرمایه های فرهنگی در موقعیت های متفاوتی قرار می گیرند و در نتیجه سبک های زندگی متفاوتی دارند، به عبارت دیگر هر طبقه بر اساس میزان و نوع سرمایه فرهنگی خود که متاثر از تحصیلات و سواد و موقعیت اجتماعی است لباس خاصی می پوشد، اوقات فراغت و ورزش متفاوتی دارد و در نهایت سبک زندگی خاص همان طبقه را رقم می زند. سبک زندگی از سویی با گرایش ها و باورهای دینی خاص خود همراه است، با توجه به نقش فعال دین در جامعه ایران به ویژه در سده های اخیر نمی توان تاثیر آن و ارزش های دینی و اخلاقی را به عنوان یکی از متغیرهای تاثیر گذار اجتماعی در شیوه زندگی مورد اغماض قرار داد. اشخاص برای صیانت از ارزش ها و باورهایشان مبارزه می کنند و برای حفظ آنها می کوشند و چون کارکردهای عدیده ای دارند، نقش و تاثیر شگرفی در حیات فردی و اجتماعی ملت ها بر جای گذاشته و می گذارند. بنابراین در یک جامعه دینی، افراد می کوشند تا بر اساس باورهایشان رفتار نمایند و سبک زندگی اعتقادی خاص خود را داشته باشند. رفتارهای بهداشتی نیز با توجه به ورود به دوران مدرنیته در ایران تغییر کرده است به طوریکه نظارت بر بدن در این دوران تغییر یافته و امروزه شاهد سبک های بهداشتی متنوعی از جمله میزان و نوع استفاده از مارک های متفاوت لوازم آرایشی و بهداشتی توسط جوانان هستیم. امروزه با گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی روزمره شاهد شکل گیری نسل جدیدی از ابزارهای اینترنتی هستیم که امکانات بیشتری را برای روابط متقابل، مذاکره، گفتگو و به طور کلی ارتباط دو سویه فراهم آورده است. شبکه های اینترنتی به عنوان مهم ترین مصادیق این امر، به محلی برای حضور اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان و دانشجویان و مکان تبادل آرا و افکار ایشان و تامین نیازهای متناسب با زندگی اجتماعی آنها تبدیل شده اند. شبکه های اینترنتی علاوه بر اینکه مرجع تامین بسیاری از نیازهای فرهنگی و اجتماعی اعضای خود هستند، این امکان را برای اعضا فراهم می کنند که همزمان با انجام سایر فعالیت های اجتماعی از طریق رایانه یا تلفن همراه، فعالیت خود را در این جوامع مجازی نیز پیگیری کنند. بنابراین جذابیت شبکه های اینترنتی از یکسو و سهولت فعالیت در این دسته از جوامع از سوی دیگر موجب می شود تا رابطه میان عضویت و حضور در شبکه های اینترنتی و تغییرات مربوط به سبک زندگی جوانان عضو به عنوان یک پرسش جدی در عرصه فرهنگ و ارتباطات مطرح شود. به نظر می رسد با توجه به جمعیت جوان کشور و دسترسی آسان به اینترنت در سراسر کشور، اینترنت و شبکه های اجتماعی سهم بالایی را در تغییر الگوی سبک زندگی جوانان ایفا می کنند و ابعاد مختلف فرهنگی، بهداشتی، زیست محیطی و دینی سبک زندگی را تحت تاثیر خود قرار می دهد.