اندیشه آزادی : نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربه ایران معاصر

گرچه بیش از یک قرن از طرح اندیشه‏ های تجدد طلبی و نوگرایی در ایران می‏ گذرد ولی هنوز بحث بر سر مفاهیم اساسی تمدن جدید همچون قانون، آزادی، حقوق فردی، توسعه و رفاه فکر سیاستمداران و متفکران جامعه را به خود مشغول داشته ‏است. هنوز به این پرسش پایه ‎ای پاسخی در خور داده نشده‏ است که چرا ایران به رغم تلاش‏ های بسیار نتوانسته است وارد جرگه کشورهای توسعه یافته شود؟ هدف اصلی کتاب «اندیشه آزادی» بررسی اجمالی برخی وجوه تجدد‌ خواهی ایرانیان و ارائه بسیار خلاصه ای از خردورزی مدرن در اقتصاد و سیاست است.
توضیحات کتاب:
«اندیشه آزادی: نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربۀ ایران معاصر» مجموعه نوشتارهایی به قلم محمد طبیبیان( -1327)، موسی غنی‌نژاد( -1331)، حسین عباسی علی‌کمر، از اقتصاددانان معاصر ایرانی است.
طی دو سده گذشته، ورود اندیشه‌های جدید غربی به ایران و آگاهی از پیشرفت‌های شگرف صنعتی اهل فکر در جامعه ما را به تامل در باره علل عقب‌ماندگی و چاره‌جویی برای این معضل واداشت، اما بی‌توجهی غالب روشنفکران ما به ماهیت نظام‌های اقتصادی - سیاسی جوامع پیشرفته و توقف در ظواهر و نتایج بدون دقت در اسباب و علل، موجب ارزیابی‌های شتابزده و راه‌حل‌های ناکارآمد شد. در سه فصل نخست کتاب، تلاش روشنفکران تجدد‌خواه ایرانی و «آزادیخواهی نافرجام» آنها به اجمال مورد بررسی قرار می‌گیرد. غفلت این روشنفکران از تحولات فکری دنیای مدرن که بستر‌ساز شکل‌گیری نهادهای اقتصادی - سیاسی مدرن بوده است، تلا‌ش‌های آنها را در بسیاری از موارد به بی‌راهه برد. در فصل چهارم، مبانی مفهومی اندیشه اقتصادی- سیاسی دوران جدید اجمالا مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل‌های پنجم تا هفتم، به ساختار و عملکرد نهادهای مهم سیاسی و اقتصادی جامعه مدرن می‌پردازد تا خواننده بتواند، از چشم‌اندازی کلی، تصوری منسجم از واقعیت‌های دنیای مدرن پیدا کند.
هدف اصلی این کتاب اشاره اجمالی به برخی وجوه تجدد‌خواهی ایرانیان و ارائه بسیار خلاصه‌ای از خردورزی مدرن در اقتصاد و سیاست است تا شاید بتوان با زدودن ابهام‌ها و آشفتگی‌های فکری در خصوص عقب‌ماندگی جامعه ما، راه را برای چاره‌جویی‌های معقول و موثر باز کرد. مخاطبان اصلی ما جوانان مشتاقی هستند که می‌خواهند با درک عمیق‌تر مسائل جامعه خود و تکیه بر شناخت بهتر اندیشه‌ها و سازو‌کارهای دنیای امروز، ایران آینده را با عقل و تدبیر بسازند.
معرفی کتاب:
عنصر اصلی تشکیل‌دهنده اقتصادهای پیشرفته مدرن حق مالکیت فردی است. با به رسمیت شناختن چنین حقی است که بازارهای رقابتی شکل می‌گیرند، توسعه پیدا می‌کنند و موجبات تولید ثروت و رفاه هر چه بیشتر را فراهم می‌آورند. مضمون حق مالکیت فردی یا شخصی عبارت است از آزادی انسان در به کار بستن اطلاعات و توانایی‌های خود برای برآورده کردن نیازها و خواسته‌هایش در چارچوب قواعد همه شمول (قانون). حق مالکیت منحصر به برخورداری شخصی از توانایی‌ها یا دارایی‌ها نیست بلکه فراتر از آن، امکان مبادله آزادانه و داوطلبانه آنها را هم شامل می‌شود. بازار رقابتی که منشا اصلی افزایش ثروت و رفاه در جوامع امروزی است بدون این مفهوم از حق مالکیت غیر‌قابل تصور است. در جامعه ما این واقعیت بسیار اساسی که آزادی و مالکیت دو روی یک سکه‌اند و یکی بدون دیگری تحقق‌پذیر نیست، به‌طور اسف‌انگیزی، مورد غفلت واقع شده است. نتیجه ناگزیر این غفلت تصور نادرست درباره اهمیت اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد از یک سو و تفکیک ناموجه دو مفهوم مدرن آزادی سیاسی و اقتصادی از سوی دیگر بوده است.