اقتصاد سیاسی مهاجرت نخبگان ایران : بررسی جنبه های نظری و عملی مهاجرت نخبگان ایرانی در سال های 90 - 1370

«اقتصاد سیاسی مهاجرت نخبگان ایران» به قلم سعید خاوری‌نژاد (-1362)، با مقدمه‌ی دکتر سعید میرترابی، به بررسی جنبه‌های گوناگون مهاجرت نخبگان ایرانی بین دهه‌های هفتاد تا نود شمسی می‌پردازد.
در بخشی از پیش‌گفتار کتاب می‌خوانیم:
« ایران به‌عنوان یکی از کشورهای دارای جمعیت جوان که بخش قابل‌توجهی از آن شامل جوانان در حال تحصیل و همچنین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌باشد از جمله کشورهای در‌حال‌توسعه است که با مشکلات خاص خود در زمینه رسیدگی به امور حرفه‌ای متخصصان روبروست و از این رو چه در گذشته و چه در زمان حال با خروج درصدی از این متخصصان به خارج به منظور ارتقاء شرایط تحصیلی و حرفه‌ای خود روبروست. این روند خروجی تحصیلکردگان علمی که در اصطلاح، «مهاجرت نخبگان» یا به‌عبارتی بدبینانه‌تر فرار مغزها نامیده می‌شود از معضل‌های جدی در امر آموزش و بهره‌برداری از دانش نیروهای علمی در کشور است.»
معرفی کتاب:
تحصیل‌کردگان دانشگاهی و متخصصان برخوردار از میزان بالای دانش حرفه‌ای که به‌عبارتی نخبگان علمی نامیده می‌شوند، نقش بسزایی در توسعه کیفی حوزه‌های مختلف علمی کشور دارند و لزوم رسیدگی به امور معیشتی و حرفه‌ای آن‌ها به‌منظور کاهش دغدغه‌ها و افزایش ارتقاء عملکرد حرفه‌ای ایشان امری بدیهی است. از این رو می‌توان عنوان کرد میزان موفقیت ساختار آموزشی و حمایتی کشورها ارتباط مستقیمی با میزان رضایت متخصصان از شرایط خود دارد.
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای دارای جمعیت جوان که بخش قابل‌توجهی از آن شامل جوانان در حال تحصیل و همچنین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌باشد از جمله کشورهای در‌حال‌توسعه است که با مشکلات خاص خود در زمینه رسیدگی به امور حرفه‌ای متخصصان روبروست و از این رو چه در گذشته و چه در زمان حال با خروج درصدی از این متخصصان به خارج به منظور ارتقاء شرایط تحصیلی و حرفه‌ای خود روبروست. این روند خروجی تحصیلکردگان علمی که در اصطلاح، «مهاجرت نخبگان» یا به‌عبارتی بدبینانه‌تر فرار مغزها نامیده می‌شود از معضل‌های جدی در امر آموزش و بهره‌برداری از دانش نیروهای علمی در کشور است.
متاسفانه با وجود ظرفیت‌های بالقوه فراوان کشور، مهاجرت چشمگیر نخبگان علمی از ایران به‌ صورت مساله‌ای نگران‌کننده درآمده و روشن است که روند توسعه دانش و فناوری در کشورمان از آثار مخرب این پدیده ناگوار بی‌نصیب نمانده است. مهاجرت به معنای حرکت از مبدا دفع‌کننده به مقصد جذب‌کننده است و بنابراین پدیده مهاجرت نخبگان هم در عوامل و زمینه‌های داخلی یک کشور ریشه دارد و هم در عوامل و زمینه‌های بیرونی خارج از کشور. امروزه عموم کشورهای در حال توسعه با شدت و ضعف متفاوت با معضل فرار مغزهای خود روبرو هستند.
این کتاب سعی دارد عوامل اثرگذار در حوزه اقتصاد سیاسی را بر مهاجرت نخبگان در کشور به‌ویژه در دهه 1380 بررسی کند.