اعتکاف (معجونی شفابخش و مکتب خودسازی) (به ضمیمه احکام و استفتائات و بیانیه مرجع عالیقدر حضرت آیت الله نوری همدانی (مدظله العالی))

اعتکاف، در لغت به معناى توقف در جایى است و در اصطلاح فقهى، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرایطى که خواهد آمد.
اعتکاف هر چند، زمان مخصوصی ندارد و این در رحمت ارحم الراحمین همواره بر روی انسان‌ها باز است و ماه رمضان مورد تاکید بیشتری است ولی در ایران بیشتر در ماه رجب که ماه بسیار با فضیلتی است و از ماه‌های عبادت است به انجام آن مبادرت می‌ورزند.
شروط صحت اعتکاف:
1-‌ ایمان به اصول دین
2-‌ عقل
3-‌ قصد قربت یعنی این عبادت راخالص برای خداوند انجام بدهد و وقت نیت آن قبل از طلوع فجر است.
4-‌ روزه گرفتن که حضرت امام صادق‌علیه السلام فرمودند:
«لا اعتکاف الا بصوم» یعنی: «هیچ اعتکافی بدون روزه گرفتن صحیح نیست» و لذامسافری که روزه او قصر است نمی‌تواند عمل اعتکاف را انجام بدهد و همچنین زنی که در عادت ماهانه است یا در حالت نفاس (هنگام زایمانی) است نمی‌تواند معتکف بشود و نیز ایامی که روزه گرفتن در آن حرام است مثل روز عید فطر و روز عید قربان نمی‌شود که جزء روزهای اعتکاف باشد.
5-‌ عدد مخصوص و آن سه روز است که ایام اعتکاف باید کمتر از سه روز نباشد ولی بیشتر از سه روز هر مقدار باشد اشکال ندارد اما به این مطلب باید توجه کنیم اگر تا پنج روزبه اعتکاف خود ادامه داد و در چهار روز قطع نکرد باید شش روز را تکمیل کند پس از آن اگر در هفت روز تمام نکرد و تا هشت روز ادامه داد باید روز نهم را نیز در محل اعتکاف بماند و اعتکاف خود را به نه روز تکمیل کند.
به طور کلی بعد از گذشتن هر سه روز اگر یک روز اضافه کند و تمام کند اشکال ندارد ولی اگر دو روز اضافه کرد باید روز سوم را نیز بر آن بیفزاید.
هر روز از طلوع فجرتا مغرب است و لازم نیست شب اول را جزء اعتکاف خود قرار بدهد و همین قدر که از طلوع فجر روز اول در مسجد باشد کافی است چنانکه لازم نیست شب آخر را در مسجد بماند و اگر بعد از مغرب روز سوم از مسجد خارج بشود کافی است ولی دو شب را که در وسط سه روز است باید در مسجد که محل اعتکاف اوست باشد.
باید توجه کنیم که در اعتکاف سه روز تلفیقی کفایت نمی‌کند یعنی اگر روز اول را مثلا از موقع ظهر شروع کند و در ظهر روز چهارم ختم کند (مثلا از ظهر روز شنبه تا ظهر روز سه شنبه معتکف باشد) هر چند مجموعا سه روز می‌شود کافی نیست، بلکه باید روز اول را از طلوع فجر شروع کند که در نتیجه پایان اعتکافش در وقت غروب خواهد بود.
6-‌ اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر مسجد صحیح نیست. در مسجد محله و یا مسجد بازار نیز صحیح نیست. مسجد جامع، مسجدی است که اختصاص به محله معین و یا خیابان مخصوصی ندارد و اگر در یک شهر مسجد جامع متعدد باشددر هریک از آنها که بخواهد می‌تواند اعتکاف بگیرد.
7-‌ روزهایی که می‌خواهد برای گرفتن اعتکاف صرف کند قبلا آن‌ها راه به وسیله اجیر شدن در ملک کسی در نیاورده باشد، چه اینکه در این صورت چون عمل خود را به واسطه اجاره به ملک کس دیگر درآورده است، مالک آن نیست تا آن را در راه اعتکاف صرف نماید و نیز اگر زنی که می‌خواهد اعتکاف کند دارای همسر است لازم است اعتکاف او با ادای حق شوهر منافات نداشته باشد که در این صورت بدون اذن او صحیح نیست و همچنین اعتکاف فرزند اگر منافات با حق پدر داشته باشد و موجب اذیت و ناراحتی او گردد صحیح نیست، احتیاط این است که این موضوع نسبت به مادر نیز مراعات شود.
8-‌ ادامه توقف در مسجد، اگر عمدا و از روی اختیار بدون عذرهایی که توضیح داده می‌شود از مسجد خارج شود اعتکاف او باطل است و در این مورد فرقی میان عالم به حکم و جاهل نیست.
خروج از مسجد برای معتکف در این موارد اشکال ندارد:
1-‌ ضرورت عقلی مثلا اگر در مسجد بماند مورد حمله قرار می‌گیرد و یا خوف آن هست که مورد حمله قرار بگیرد.
2-‌ ضرورت شرعی مثلا برای ادای دین که وقت آن رسیده است و یا اقامه شهادت و خروج برای عیادت مریض وتشییع جنازه در روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام آمده است که جایز است.
3- ضرورت عادی، مثلا برای رفتن به دسستشویی یا برای انجام غسل جنابت و یا غسل استحاضه و یا برای رجوع به طبیب.