از جنس لاجورد

سید اسدالله لاجوردی، سال 1314 هجری شمسی در خانه پدرش علی اکبر لاجوردی که به هیزم فروشی شاغل بود، در جنوب تهران متولد شد. پس از 6 سال تحصیل در دوره ابتدایی در سال 1327 در حالی که جوانی 14-13 ساله بود به دبیرستان رفت. دوران تحصیل او در دبیرستان همزمان بود با عملیات نیروهای یهودی در سرزمین های فلسطینی که اعتراضات بسیاری را در منطقه برانگیخت. اولین فعالیت سیاسی لاجوردی در این سن شکل گرفت که به همراه پدر در تظاهرات اعتراضی که به دعوت آیت الله کاشانی در مسجد شاه تهران برگزار شده بود، شرکت کرد.
لاجوردی در دومین سال تحصیل در دبیرستان ، ترک تحصیل کرد و در کنار پدر به کار مشغول شد. با این همه ، درس را در منزل به صورت فراگیری علوم قدیمه ادامه داد. علاوه بر این ادبیات عرب و علوم حوزوی را در حد کفایه فراگرفت و جلسات تفسیر قرآن در منزلش تشکیل داد. اسدالله لاجوردی از شاگردان شهید بهشتی و مطهری بود و در شکل گیری جمعیت موتلفه اسلامی نقش اساسی داشت . پس از ترور حسنعلی منصور، نخست وزیر وقت در بهمن 1343 بسیاری از اعضای این جمعیت از جمله اسدالله لاجوردی دستگیر شدند. صادق امانی که شوهر خواهر لاجوردی بود به همراه بخارایی، نیک نژاد، هرندی در سحرگاه 26 خرداد توسط رژیم شاه اعدام شدند. شهید عراقی و هاشم امانی با یک درجه تخفیف به حبس ابد محکوم شدند. حبیب عسگر اولادی و ابوالفضل حاج حیدری و دو نفر دیگر به حبس ابد، آیت الله انواری به 15 سال، احمد شهاب به 10 سال و یک نفر به 5 سال محکوم شدند. اسدالله لاجوردی هم به همراه برادرش سید مرتضی لاجوردی دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد. لاجوردی بیش از 100 روز در انفرادی بود و در این مدت کمرش بر اثر شکنجه هایی که متحمل شد، شکست و چشمش نیز آسیب دید. او که در این مدت اعترافی نکرده بود، سرانجام پس از محاکمه به 18 ماه حبس تادیبی محکوم شد.
لاجوردی پس از آزادی ، جلسات تفسیر قرآن را از سر گرفت . براساس گزارش ساواک «سید که در بازار جعفری به دستمال فروشی و روسری فروشی اشتغال داشت ، منزل خود را به محل گردهمایی افراد مذهبی ، مبارز و آشنا به مبانی دینی تبدیل کرده بود.»
در فاصله سال های 44 تا 49 دوره ساماندهی تشکیلات مسلحانه زیرزمینی بود و لاجوردی در برقراری ارتباط میان شهید مطهری با گروه های مخفی اسلامی مسلح و سیاسی نقش آفرین بود. یکی از این گروه ها در جریان مسابقه فوتبال ایران و اسرائیل در اردیبهشت 1349 وارد عمل شد. در این بازی ایران پیروز شد و مردم از فوتبالیست های خود که اسرائیل را شکست دادند تجلیل کردند ولی علیه اسرائیل در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی فعلی) و اطراف آن به شدت تظاهرات کردند و پس از اتمام مسابقه با پلاکارد ها (پرده های شعاری) که علیه اسرائیل بود در سه گروه تظاهرات کنان در تهران به راه افتادند. یک گروه به جنوب شهر رفتند. گروه دوم به شمال شهر رفته و شعار سر دادند بدون اینکه رژیم کاری بتواند بکند. گروه سوم که توسط موتلفه اسلامی اداره می شد، در اطراف ورزشگاه تا ساعت ها فعال بود و سپس به طرف خیابان سعدی آمد و در طول تظاهرات این گروه بود که بمبی در مقابل شرکت ال آل (شرکت هواپیمایی اسرائیل) در خیابان روزولت آن روز منفجر کرد و شیشه های شرکت مذکور را درهم شکست.
با دستگیری تعدادی از افراد، گروه مورد شناسایی ساواک قرار گرفت. از این گروه مسلح، دستگاه های پلی کپی، اسلحه و امکانات تخریبی به دست ساواک افتاد و اسدالله لاجوردی همراه عده ای دیگر دستگیر شد و عزت شاهی یکی دیگر از اعضای موثر موتلفه اسلامی که در مدیریت این گروه هم نقش داشت متواری شد. لاجوردی که بار دیگر بعد از روزها شکنجه، به 4 سال حبس انفرادی محکوم شده بود در داخل زندان نیز به آموزش مبانی دینی به زندانیان پرداخت و به همین علت نیز به زندان مشهد انتقال داده شد و بخشی از محکومیت خود را در آن شهر گذراند.
لاجوردی در فروردین 1353 از زندان آزاد شد و در اسفند همان سال مجددا بازداشت شد. اتهام او این بار «فعالیت های زیرزمینی و همچنین خودداری از پاسخگویی راجع به اقدامات خرابکارانه خود» بود و به 18 سال حبس جنایی محکوم شد. او در این دوره از زندان خود، با اعضای سازمان مجاهدین خلق آشنا شد و به مقابله با انحرافات فکری آنان پرداخت.
لاجوردی خود دراین باره می گوید: «در قزل حصار وقتی چند نفر از منافقین را آوردند خوشحال شدم که به جمع مسلمانان زندانی عده ای که مجاهد مسلح هستند اضافه شده اند که در ساختن درون زندان به کار خواهد آمد. روزی که در سودان کودتای کمونیستی علیه جعفر نمیری شد و پس از ساعاتی شکست خورد، متوجه شدم که اینان از کودتای کمونیستی بسیار خوشحال شده و همراه کمونیست های قزل حصار جشن گرفتند و در شکست آن ها بسیار متاثر شده عزادار شدند. از آن ها پرسیدم چرا از شکست یک حکومت کمونیستی کودتایی، ناراحت شده اند. (در آن روزگار نمیری چهره غربی نداشت و همکار عبدالناصر بود) آن ها گفتند که این حکومت خلق است و حکومت دموکراتیک خلقی مورد تایید ماست و مارکسیسم علم مبارزه است! و با امپریالیسم که همان کفر است می جنگد! من از اینجا متوجه التقاط آن ها شدم، ولی به مخالفت برنخاستم. گفتم آرام جلو بروم، که هم بدانم چه افکاری دارند و هم اینکه اگر بشود آن ها را متوجه حقایق اسلام و کفر کمونیستی بکنم. پس از مدتی افکار آن ها و جزوات «شناخت» و «تکامل» و «راه انبیاء» برای من کاملا شناخته شد و بحث را که ملایم شروع کردم متوجه شدم که آن ها عناد دارند نه اینکه اطلاع و آگاهی نداشته باشند.»
لاجوردی به همراه بسیاری از زندانیان در مرداد 1356 آزاد شد. او در کنار شهید مهدی عراقی و شهید اسلامی از مسئولان انتظامات کمیته استقبال از امام خمینی بودند. او از 20 شهریور 1359 با نظر مساعد امام خمینی و آیت الله بهشتی دادستان انقلاب تهران شد و در این سمت به مبارزه جدی با عوامل سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که در ان زمان ترور مسولان را در دستور کار خود قرار داده بودند، پرداخت اما در دی 1363 توسط شورای عالی قضایی از مناصبش کنار گذاشته شد.
در مورد این ماجرا روایت ها مختلف است. مجید انصاری می گوید پس از اینکه شورای عالی قضایی تهیه گزارش از وضعیت زندان ها را به وی سپرد، پس از گفت وگوی مستقیم با صد زندانی سیاسی از زندان های مختلف، به امام، رئیس جمهور و رئیس مجلس گزارشی می دهد که از بروز تخلفاتی در برخورد با زندانیان حکایت دارد و همین گزارش موجبات برکناری لاجوردی را فراهم می کند. وی می گوید: «من در آن زمان برای ایجاد گشایش در امر زندانیان و پرسنل زندان درخواستی از حضرت امام کردم که نیازمند امکانات بسیار وسیع و باارزشی بود همین که من خدمت امام این درخواست را مطرح کردم بدون معطلی حضرت امام به مسئول بنیاد آن زمان و نیز نخست وزیر دستور دادند که امکانات در اختیار ما قرار گیرد. حضرت امام بارها تاکید می کردند که برخورد با زندانیان صد درصد باید منطبق با قانون باشد و اگر کسی جنایت کرده و حتی انسان کشته و قرار است قصاص شود. کسی حق ندارد برای اینکه این فرد محکوم به اعدام هست یک سیلی اضافی به او بزند. ایشان بحث کرامت انسانی و حقوق افراد را مورد تاکید قرار می دادند، امام می فرمودند با متخلف برخورد قاطع شود اما در چارچوب قانون.»وی درباره واکنش لاجوردی به این ماجرا می گوید: «مرحوم لاجوردی خدمت حضرت امام رفته بودند و در آنجا از جنایت های منافقین صحبت کردند و گزارش مفصلی خدمت امام دادند، امام فرمودند" آقای لاجوردی اگر جمهوری اسلامی به دست اینها(منافقین) ساقط شود بهتر از آبروی اسلام است که با این کار ها (خودسری های داخل زندان) برود. شما بروید مسئولیت را تحویل دهید". چون آقای لاجوردی مسئولیت را تحویل نمی دادند.»
در پاسخ به انصاری اما فرزند اسدالله لاجوردی می گوید برکناری لاجوردی نتیجه فعالیت باند مهدی هاشمی بوده و موجب ناخرسندی امام شده است. سید احسان لاجوردی در جوابیه ای خطاب به مجید انصاری می گوید: «مصاحبه ای از شما منتشر شد که بر مبنای شنیده هایتان سخنانی را در رابطه با پدر شهیدم به امام نسبت داده بودید. آقای انصاری شما خوب می دانید سخن باید بر سندی استوار باشد و اگر چنین نباشد، شما نیز از اتهام های ادعایی در امان نخواهد بود. آقای هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتشان (17 بهمن 63) به بی اطلاعی و ناخرسندی امام رحمه الله علیه از برکناری آن شهید از دادستانی انقلاب اشاره می کنند. دوستان پدرم نیز ریشه این برکناری را در بیت آیت الله منتظری (باند مهدی هاشمی) دانسته و از گله مندی امام رحمه الله علیه از این برکناری سخن می ­گویند و از این گونه نقل قول ها بسیار است.»
در سال 1368 لاجوردی دوباره به مدیریت زندان ها برگشت و پس از قبول ریاست زندان اوین، ریاست سازمان زندان ها را تا اسفند 1376 بر عهده گرفت اما در این زمان بار دیگر از سمت خود استعفا داد و به کار در بازار مشغول شد.
اسدالله لاجوردی سرانجام اول شهریور 1377 در حالی که هیچ سمت رسمی نداشت، در محل کسب خود در بازار تهران توسط دو نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) ترور شد. وی پس از تشییع در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.