ارتباط ویژگی های شغلی با خود کار آمدی حرفه ای معلمان

سوسن خسروی با پژوهش‌هایی که در کتاب ارتباط ویژگی‌های شغلی با خودکارآمدی حرفه‌ای معلمان، انجام داده است نشان می‌دهد که باورهای خودکارآمدی بر فعالیت‌ها، تلاش و پشتکار معلم در کلیه فعالیت‌های آموزشی تاثیر فوق العاده‌ای می‌گذارد. معلمان با خودکارآمدی سطوح بالاتری از تعهد و اشتیاق را از خود نشان داده و عملکرد موفق‌تری خواهند داشت.
ویژگی‌های شغلی و خودکارآمدی از عوامل کلیدی در موفقیت حرفه‌ای معلمان هستند. باورهای خودکارآمدی بر فعالیت‌ها، تلاش و پشتکار معلم در کلیه فعالیت‌های آموزشی تاثیر فوق العاده‌ای می‌گذارد. چرا که پژوهش‌ها نشان می‌دهد معلمان با خودکارآمدی بالا سطوح بالاتری از تعهد و اشتیاق در قبال کار را از خود نشان می‌دهند و استرس کمتری نیز تجربه می‌کنند و در نتیجه عملکرد موفق‌تری دارند. علیرغم آنکه عقیده به تعیین کننده بودن باورهای معلم در رفتار در حین آموزش، عقیده‌ای ساده است اما همان‌قدر نیز نیرومند و از پشتوانه پژوهشی برخوردار است.

در حقیقت خودکارآمدی حرفه‌ای یک ارزیابی شناختی از توانایی‌ها برای انجام بهتر یک شغل است. مفهوم خودکارآمدی برای اولین بار در نظریه شناختی اجتماعی به وسیله آلبرت باندورا مطرح شد. باورهای خودکارآمدی به ارزیابی شناختی فرد در مورد توانایی‌های خود برای انجام موفقیت آمیز تکلیف در یک حوزه مشخص اشاره دارد. بر اساس این نظریه تغییر رفتار و حفظ آن تابعی از انتظارات فرد درباره توانایی خود در انجام رفتار معین و انتظارهای مربوط به نتیجه حاصل از انجام آن رفتار است. چرنیس (1993)، برای اولین بار خودکارآمدی حرفه‌ای را در زمینه کاری عنوان کرد که به عنوان اعتقاد به توانایی در اجرای صحیح نقش حرفه‌ای یک شخص شناخته می‌شود.

از آن ‌جا که هدف کتاب ارتباط ویژگی‌های شغلی با خودکارآمدی حرفه‌ای معلمان بررسی ارتباط بین ویژگی‌های شغلی معلمان با خودکارآمدی است، لذا توضیح مختصری نیز در خصوص ویژگی‌های شغلی در اینجا آورده شده است. نتیجه مطالعات و پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام پذیرفته، نظریه‌های متعددی است، که نگرش ویژگی‌های شغلی یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. ریچارد هاکمن وگریگوری اولدهام (1975) الگوی ویژگی‌های شغلی ارائه نمودند که سال‌ها به عنوان چارچوبی برای تجزیه و تحلیل و طراحی شغل مورد استفاده قرار گرفت.

در این الگو، به جای استفاده از شیوه‌های تعامل یا تکنینک‌های رفتاری برای انگیزش و رضایت افراد، بر اقدامات ساختاری و شغلی تقریبا پایدار تاکید می‌شود که می‌توانند موجبات انگیزش و رضایت متصدیان شغل را فراهم آورند. هدف اصلی این الگو روشن ساختن این نکته است که صرفا خصوصیات شغل منتج به انگیزه نمی‌گردند، بلکه شخصیت، فرهنگ، آموخته‌ها و حالات روانی فرد هم در این میان نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند.

بدون تردید معلمان سرمایه اصلی نظام آموزش و پرورش هستند که از طریق دانش، مهارت و انگیزه‌های خود برای جامعه ارزش افزوده به وجود می‌آورند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های سازمان‌های آموزشی عدم استفاده کافی از منابع فکری، توان ذهنی و ظرفیت‌های بالقوه این سرمایه انسانی است.

یکی از گرایش‌های عمده در ارزیابی شغلی‌ای که در کتاب ارتباط ویژگی‌های شغلی با خودکارآمدی حرفه‌ای معلمان آمده است، تعریف و اندازه گیری حیطه‌های مختلف انتظارات خودکارآمدی مربوط به شغل است. از واژه خودکارآمدی تعاریف متعددی شده است. رایج‌ترین مفهوم خودکارآمدی در نظریه شناختی اجتماعی آلبرت باندورا شامل محتوا یا خودکارآمدی ویژه تکلیف است که به باورهای فرد در باره توانایی انجام وظایف خاص بر می‌گردد که برای دستیابی به موفقیت در حوزه‌ای خاص و در شرایط طبیعی لازم است.