احوال شیخ اجل سعدی

نزدیک به یک سال (خرداد 1397 تا خرداد 1398)، بخش اصلی اوقات نگارنده به گردآوری اطلاعات از آثار سعدی و بازنگری پژوهش های مربوط به او اختصاص یافت؛ و این جز مطالبی است که از چند سال قبل دربارۀ او خوانده یا گردآوری شده بود. شاید اگر فرصت بیشتری برای تنظیم تمام یافته ها و خوانده ها وجود داشت و دست کم زمان یکسالۀ دیگری برای دیدن سایر دست نویسهای کهن آثار شاعر و تنظیم یادداشت های نافرجام به دست می آمد، بسیاری بخش ها با پرداختی دیگرگونه و با ذکر جزئیات بیشتر رقم می خورد. آنچه اینک می توان به قطعیت اعلام کرد آن است که قصور عمدی در بررسی منابع مهم صورت نگرفته و کاستی ای اگر هست، شاید به سبب ناقص ماندن عرضۀ همۀ آن چیزی است که در قالب یادداشت های حاشیۀ کتاب ها و ورقه های مربوط به مطالعات سعدی فراهم شده بود. بی شک این پژوهش با همۀ سعی که در عمق بخشیدن به مطالب از طریق تتبع وسیع داشت، حاوی یافته های چندان تغییردهنده ای پیرامون احوال سعدی نیست. به این معنا که بسیاری از ابهامات مربوط به اوایل حیات سعدی و سفرهای او، به این سبب که همچنان
سند تاریخی تازه و تغییردهنده ای در سنوات اخیر به دست نیامده، به همان حالت پیشین باقی ماند. ارتباطات و مسائلی هم که سعدی با معاصرین خویش داشت، اغلب به همان نحوی ترسیم شد که پیشتر توسط برخی از دقیقترین پژوهشگران نسل های قبل ایرانشناسی بیان شده بود. بنابراین لازم است اشاره شود که مخاطب اثر حاضر با یک پژوهش اولا جزئیات زندگی و حیات فرهنگی و اجتماعی برخی در ثانی تنها مرتبط با ، مقدماتی سعدی روبروست و نوشتۀ حاضر دست کم از سوی خود نگارنده به هیچ وجه یک کار نهایی تلقی نخواهد شد. البته این امیدواری وجود دارد که بعدها بتوان با جستجوهای تکمیلی رنگ و ترکیبی دیگر بدان بخشید و بنایی استوارتر پی افکند. به ویژه که در سال های اخیر تحقیق دربارۀ جزئیاتی از حیات و آثار سعدی رونق گرفته و از سویی نیز بازبینی دست نویسهای کهن آثار او پس از تحقیقات فروغی، یغمایی و یوسفی، از سر گرفته شده است.