دانستنی‌های استراتژیک بحران

کتاب دانستنی‌های استراتژیک بحران نوشته‌ی چارلز بوبیون، به چگونگی توسعه موازی مدیریت بحران و مدیریت استراتژیک می‌پردازد و درمورد ضرورت و اهمیت دیدگاه آن‌ها بحث می‌کند.

کتاب دانستنی‌های استراتژیک بحران (Strategic Crisis Management) نشان می‌دهد که نقاط اشتراک زیادی بین این دو حوزه وجود دارد که نشان دهنده ارتباط نزدیک بین آن‌هاست. همچنین تفاوت‌هایی که از منبع‌های متفاوت به دست آمده نیز فرصتی برای برقراری ارتباط بین این دو حوزه را نشان می‌دهد.

دولت‌ها با بحران‌های بسیار زیادی مواجهه هستند که غالبا متشکل از تهدیدهای جدید می‌باشند. این اصل فراتر از مرزهای ملی گسترش‌ یافته و اثرات اقتصادی ناگواری به همراه دارد. گزارش OECD در ارتباط با خطرات آتی جهانی، خبر از آسیب‌پذیری‌های اقتصاد جهانی مرتبط به هم می‌دهد.

با پیدایش بحران‌های مالی و پولی، رهبران جهانی کاملا هشیارند که خطرات سیستماتیک آتی باعث به چالش کشیدن بازیابی اقتصادی، انسجام اجتماعی و حتی پایداری سیاسی می‌شوند. دولت‌ها، همیشه بایستی به فکر اداره این رویدادهای مخرب باشند و البته اعتماد شهروندان به دولت‌ها، مستقیما بر چگونگی واکنش دولت‌ها در وضعیت بحرانی، تاثیر می‌گذارد. بیشتر دولت‌های OECD این ارزیابی‌های ریسک و چشم‌انداز بحران را مورد بررسی قرار دادند و سیستم‌های مدیریت بحران، طی دهه‌های گذشته، تغییرات زیادی کرده‌اند تا به این قالب جدید، رسیده‌اند. با این‌ وجود برخی بحران‌ها ادامه داشته و چالش‌ها، به سیستم‌های بدتر و جدیدتری تبدیل‌ شده‌اند.

طبق گزارش چارلز بوبیون (Charles Baubion)، موضوع مدیریت بحران را به صورت مسائل اصلی حاکمیتی تعیین می‌نماید و سیاست‌ها و اصول آن باید در چارچوب حاکمیتی، نقش علم و مهارت، مسائل سرپرستی، حاکمیت شبکه‌ها و همکاری بین‌المللی، تعیین شود. تبادل تجربه بین دولت‌ها و توسعه روش‌های مرسوم، از اهداف مجمع ریسک سطح بالای OECD می‌باشد. از آنجا که طرح اصول درحال‌ توسعه در ارتباط با مدیریت ریسک یکی از اهداف این مجمع بود، لذا این زمینه باید به توسعه اصول در ارتباط با مدیریت بحران ختم شوند.

ایجاد شبکه مدیران بحران تحت ساختار مجمع ریسک سطح بالای OECD باعث توسعه تبادل اصول سودمند می‌شود. توسعه فضای دانشی در ارتباط با مدیریت بحران و توسعه بازتاب‌های آن برای همکاری بین‌المللی، از گزینه‌های مهم برای این شبکه هستند.

در بخشی از کتاب دانستنی‌های استراتژیک بحران می‌خوانیم:

قرن بیست‌ و یک، شاهد صدمات زیاد و خطرات هزینه بری بوده است. در این عصر جوامع ما، نه‌ تنها پیچیده و بهم مرتبط شده‌اند، بلکه بسیار آسیب‌پذیر و در معرض موارد زیاد بوده و تهدیدهای جدید یا متفاوت، به سرعت از طریق اثرات مضاعف، بروز می‌کند.

خطرات جهانی آتی، اهرم‌های کلان کلیدی را شناسایی کردند که آسیب‌پذیری‌ها را اصلاح‌ کرده و نتایج بحران‌های کلاسیک‌تر را تقویت می‌نمایند. تحرک پذیری در این فضا، در دنیای ما باعث تسهیل توسعه بحران‌ها و حامل‌های ریسک یا بردارهای آن مانند تروریست می‌شود. جهانی شدن به افزایش وابستگی تولید و سیستم‌های تحویل و زیر ساختار آن‌ها به همراه تمرکز گرایی و محوریت سیستم‌های اساسی می‌شود. زنجیره‌های تامین خدمات حیاتی، بسیار جهانی‌تر شده و در معرض خطرات و تهدیدهای زیادی قرار دارند. آن‌ها آسیب‌پذیر، مستقل بوده و جوامع و اقتصادهای ما برای نقش‌پذیری و عملیات روزانه، به آن‌ها متکی هستند. بحران اثرگذار بر یک گره از این سیستم می‌تواند بر کل آن تاثیر داشته باشد و اثرات بسیار زیادی بر آن دارد. شهرنشینی و تمرکز گرایی جمعیت‌ها و دارایی‌ها، آسیب‌پذیری‌های اجتماعی را با تا ایجاد نقاط کوری برای رویدادهای مخرب همراه کرده و به زیان‌های مستقیم و اهداف اثربخش برای حملات تروریستی منتهی می‌شود.

مشخصات خطرات و تهدیدها، هم در حال تغییر هستند. افزایش در تناوب و شدت رویدادهای بد آب و هوایی می‌تواند تغییر اقلیم را به همراه داشته باشد و بالا رفتن سطح آب دریا باعث به خطر انداختن نواحی ساحلی می‌شود. بیماری‌های جدید عفونی در حال گسترش هستند و با افزایش تحرک پذیری فعالیت‌های اقتصادی، رشد می‌کنند. تروریسم و سایر اقدامات بین‌المللی، در حال تبدیل به اشکال جدیدی می‌باشند چون نمادهای آن‌ها، روش‌های اجرایی در این چشم‌انداز را اقتباس می‌کنند.