پرورش تفکر مشاهده ای: نقش مشاهده در تفکر

انسان مخلوقی است که برای مدت محدودی به این جهان محدود و مادی قدم گذاشته است. در عین حال توانمندی دستیابی به تمامی علوم و درک حقایق موجود در عالم – در هر رتبه‌ای و از هر سنخی که باشد – برای وی مهیاست. با استفاده از هر یک از این توانمندی‌ها مرتبه‌ای از رشد برایش حاصل شده و به تدریج به غایت رشد خود که لقای پروردگار خویش است، دست می‌یابد. این پژوهش حاصل توجه به اهمیت مشاهده در این راستا و به انگیزه شناساندن این مهم، با استفاده از پرورش مهارت‌های مختلف می‌باشد. تاثیر مشاهده‌های مختلف بر تفکر از بارزترین تاثیرات علم بر رشد انسان است. با درک تعریف درست از مشاهده و جایگاه آن در رشد انسان و شناخت آفت‌ها و موانع تحقق آن و همچنین مزین شدن به طهارت و تزکیه در این مسیر، بهره‌مندی از آن در رسیدن به سعادت اخروی افزایش می‌یابد. یکی از دستاوردهای این تحقیق علم به وجود مراتب مشاهده متناسب با مراتب وجودی انسان می‌باشد. وجود حواس مختلف، قوه خیال و بهره‌گیری از عقل، مشاهده عوالم مختلف را در دسترس انسان قرار می‌دهد.