بررسی بیان ژنهای مقاومت به داروی فلوکونازول در کاندیدا آلبیکنس

کتاب بررسی بیان ژن‌های مقاومت به داروی فلوکونازول در کاندیدا آلبیکنس، با هدف بررسی بیان ژن‌های MDR1 ،CDR2 ،CDR1 در گونه‌های کاندیدا آلبیکنس مقاوم و حساس به فلوکونازول است که با استفاده از روش REALTIME PCR RT و مقایسه بیان این سه ژن در گونه‌های حساس و مقاوم با یکدیگر، توسط ناهید آریانا تالیف شده است.
کاندیدا آلبیکنس مخمر پلئومورفیسم است که در دامنه pH وسیعی از کمتر 2 تا حدود 8 قادر به رشد است و در شرایط کم هوازی و بی‌هوازی به خوبی رشد می‌کند. این مخمر شامل 8 کروموزوم دوتایی است با شماره گذاری 1تا 7 و همچنین واحد یک کروموزوم با اندازه بسیار متغیر به نام کروموزوم R است. بیشتر لیپیدهای موجود در کاندیدا آلبیکنس فسفولیپیدها و استرول هستند که ارگوسترول مهم‌ترین استرول غشایی به شمار می‌رود. کاندیدیازیس بدون شک یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌های قارچی فرصت طلب در انسان است. عفونت بصورت حاد، تحت حاد یا مزمن در پوست، ناخن، مخاط واژن، برونش دستگاه گوارش و... دیده می‌شود. گاهی نیز منتشر می‌گردد و کلیه، ریه، کبد، قلب و... را گرفتار می‌کند.

واکنش میزبان در برابر بیماری از یک خارش و التهاب مختصر تا فرم مزمن، حاد چرکی یا گرانولوماتوز در تغییر است انواع ضایعات آن بستگی به بیماریزایی قارچ، فرآورده‌های توکسیکی کاندیدا، قدرت دفاعی میزبان و محل مورد تهاجم دارد. مهم‌ترین عامل بیماری کاندیدا آلبیکنس است که ساکن طبیعی دستگاه گوارش، مخاط دهان و واژن است. در کتاب بررسی بیان ژن‌های مقاومت به داروی فلوکونازول در کاندیدا آلبیکنس می‌خوانیم که عوامل مختلفی تعداد بیماری کاندیدا آلبیکنس را تغییر می‌دهند مثلا در بیمارانی که دچار اختلالات اندوکرین هستند بخصوص دیابتیک‌ها بیشتر دیده می‌شود. استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک‌ها فلور طبیعی را به هم زده و سبب کاندیدیازیس می‌شود هچنین مصرف استروئید‌ها، آویتامینوزها، عوامل ایمنو ساپرسیو، مصرف سایتوتوکسین و سایر داروها می‌تواند باعث بروز کاندیدا شود.

کاندیدمی به طور تیپیک در سالمندان، بیماران بستری در بیمارستان یا بیماران ایمنوساپرسیو و و نوزادان تازه متولد شده که در حین عبور از کانال زایمان این قارچ را کسب دیده می‌شود.

چندین فاکتور در افزایش عفونت‌های قارچی در سال‌های اخیر نقش دارند در بین آن‌ها، بیماران دچار نقص سیستم ایمنی، بیماران سرطانی که شیمی درمانی انجام داده و نوتروپنی دارند. اشخاصی که داروهای ایمنوساپرسیو مصرف می‌کنند و یا تحت درمان با آنتی بیوتیک‌های وسیع الطیف و گلوکوکورتیکوئیدها هستند و یا افراد دیالیزی و نیمه دیالیزی بیشتر در معرض آلوده شدن قرار دارند. همچنین کاندیدا آلبیکنس چهارمین عامل عفونت خون در ایالت متحده اعلام شده است.

رایج‌ترین داروهای ضدقارچی در سه کلاس: 1- مهارکننده سنتز ارگوسترول 2- پلی ان‌ها 3- 5-FC ها هستند که آلیلامین‌ها (تیوکربامات‌ها) و آزول‌ها‌در کلاس اول قرار می‌گیرند.

برای درمان مناسب بیمارانی که به عفونت‌های خطرناک قارچی مبتلا هستند، انجام آزمایش برای تعیین حساسیت عامل بیماری نسبت به داروهای ضدقارچی ضروری است. مطالعه آمده در کتاب بررسی بیان ژن‌های مقاومت به داروی فلوکونازول در کاندیدا آلبیکنس، نشان می‌دهد که درمان ضدقارچی نامناسب و خود درمانی می‌تواند دلیل اصلی افزایش مقاومت دارویی در انواع کاندیداهای غیر آلبیکنس باشد. به دلیل پیدایش مقاومت به عوامل ضدقارچی تعیین طرح استراتژیک برای درمان بیماری‌های قارچی یک موضوع مهم در قارچ شناسی بالینی است. یکی از روش‌های تعیین حساسیت مخمرها از جمله کاندیدا آلبیکنس به داروهای ضد قارچی استفاده از تکنیک میکرو دایلوشن است. همچنین با تکیه بر تکنیک کمترین غلظت مهارکننده حساسیت به داروهای کلوتریمازول کتوکونازول و فلوکونازول را می‌توان بررسی کرد. عوامل ضدقارچی‌تری آزول (فلوکونازول - ایتراکونازول و... ) معمولا بخاطر شاخص درمانی بالا برای عفونت‌های کاندیدایی به کار می‌رود. اما در موارد مقاوم به درمان یا موارد عود کننده باید از طریق نیستاتین خوراکی به درمان بسیاری پرداخت.

عود بیماری و همچنین مقاومت دارویی به خصوص به آزول‌ها موضوع مهم و قابل توجهی در رابطه با این عفونت‌ها است. در این مورد تاکنون تحقیقات زیادی صورت گرفته که در آن‌ها مقاومت دارویی آزول‌ها را نسبت به گونه‌های مختلف کاندیدا بخصوص کاندیدا آلبیکنس با یکدیگر مقایسه و بررسی کرده‌اند که نوعی تنوع ژنتیکی را نشان می‌دهند و از یک تنوع مینور تا جابجایی کامل ژنتیکی را در بر می‌گیرند. به عنوان مثال مقاومت کاندیدا تروپیکالیس و کاندیدا گلابراتا نسبت به فلوکونازول 4 برابر کمتر از کاندیدا آلبیکنس است. فلوکونازول یک ترکیب سنتتیک‌تری آزول دوتایی است. روی بیوسنتر ارگوسترول که استرول اصلی در غشاء پلاسمایی قارچی است، بوسیله مهارآنزیم استرول α 14 دمتیلاز، یک آنزیم سیتوکروم P-450 است اثر دارند. این آنزیم کلیدی در مسیر بیوسنتز ارگوسترول، جابجایی اکسیداتیوگروه‌های α14 متیل ازلانواسترول را کاتالیز می‌کند. آزول‌ها به هم در جایگاه فعال DM14 متصل می‌شوند و با سوبستراهای باند شونده رقابت می‌کنند. تاثیر کلینیکی وایمنی فلوکونازول به طور ویژه در استفاده گسترده‌ای نتیجه داد.

نتایج ناگهانی و حتمی مقاومت به آزول‌ها تحقیقات برای ترکیبات جدید که در مقابل ارگانیزم‌های مقاوم فعال هستند را تشدید کرد. سویه‌های مقاوم تغییراتی در کمیت و کیفیت آنزیم‌های هدف، اطلاعات کاهش یافته نسبت به هدف و یا ترکیبی از این دورانشان دادند. به ویژه در بیماران ایدزی که تحت درمان فلوکونازولی طولانی مدت بودند، مقاومت کلینیکی سویه‌های کاندیدا آلبیکنس جدا شده، کاهش در حساسیت به فلوکونازول در آزمایشگاه را نشان داد. همانطور که در کتاب بررسی بیان ژن‌های مقاومت به داروی فلوکونازول در کاندیدا آلبیکنس آمده است، برای تغییر اینکه مقاومت فلوکونازول به علت یک سویه مقاوم جدید که جایگزین سویه حساس عفونت زای قبلی شده و یا مقاومت در یک سویه قبلی گسترش یافته، تشخیص ژنتیکی سویه‌های کاندیدا آلبیکنس غیر مربوطه از دیگر کاندیدا آلبیکنسها امری ضروری است.