انوار جلیه در حکمت عملیه

کتاب انوار جیله در حکمت علمیه به نویسندگی آیت الله دکتر عبدالرضا جمال زاده بوشهری و از انتشارات میراث فرهیختگان است.
اخلاق در لغت، جمع کلمه ی «خلق» می باشد که به معنی اوصاف و خصایص نفسانی است. و در اصطلاح عالمان اخلاق و حکماء «خلق» عبارت است از هیئتی که در ما رسوخ و ظهور می نماید تا به کمک آن افعال را به آسانی انجام دهیم و نیازمند به اندیشه و فکر نمی شویم صدر المتالهین نیز این گونه به تعریف «خلق» پرداخته است: ملکه ای است که به وسیله‌ی آن افعال با سهولت و بدون تقدم رویت، به محض اراده صادر می شود.
آنچه بسیاری از نویسندگان فلسفه اخلاق و حکمت عملی را نسبت به بررسی تاریخ اخلاق به غفلت کشانده است، تصوری است که نسبت به تجزیه و تحلیل و بررسی مفاهیم حکمت عملی دارند و آنها را به این تفکر و تصور رسانده است که مفاهیم فلسفه اخلاق دارای تحلیل های واحد و ثابتی هستند که به تاریخ و نگاه تاریخی در آنها نیازی ندارد. از باب مثال تحلیل مفهوم عدالت، وظیفه ای بوده است که اندیشمندانی چون افلاطون و هابز به جای آورده اند و یا بتنام در حد مستوفا به آن پرداخته است. و هر کس دیگر نیز به این مفهوم پرداخته یا بپردازد، در واقع تکراری است همراه با قدری پر و بال دادن به آن؛ این سخن زمانی بجاست و قابل قبول، که کلمه ای فلسفه در جبهه اخلاق به درخشش و تلالو نپردازد، اما هر گاه بحث ما از فلسفه اخلاق و یا حکمت عملی باشد اوضاع متفاوت می شود، چرا که با این همه فراز و نشیب هایی که در حکمت نظری چه از نوع غربی و چه اسلامی و شرقی آن در طول تاریخ بوجود آمده است.
در بخشی از کتاب می خوانیم
" انسان هر گاه برای اولین بار با شخصی ارتباط برقرار می کند و می داند که این ارتباط ادامه خواهد داشت، بدیهی است که نخستین تلاش و هدف او، شناختن آن شخص است، سعی می کند تا به طرق مختلف او را بشناسد، از شناسایی شناسنامه ای آغاز می شود و رفته رفته هر چه ارتباط آنها بیشتر می شود شناخت نیز عمیق تر می گردد تا آنجا که گاهی چنان از اخلاق و روحیه ی یکدیگر شناخت پیدا می کنند که می توانند عکس العمل یکدیگر را در مقابل یک اتفاق پیش بینی کنند، و ارتباط روحی و تله پاتی آنها روز به روز قوی تر می شود.
این شناسایی در مرحله ی اول برای گزینش دوست، همکار، همسر و احیانا رقیب کاری و امثال این موارد است. مرحله ی دیگر این شناسایی جهت نزدیک شدن و یا فاصله گرفتن از طرف مقابل صورت می گیرد بدین صورت که اگر ضوابط و ملاکهای مورد نظر انسان مثلا برای دوستی در طرف مقابل یافت شد با او وارد دوستی و رفاقت شود و در غیر این صورت رابطه ی خود را با او یا قطع کند و یا تصمیمی متناسب اتخاذ نماید. "