دفتر شصت و ششم (عرفان و سراب) (پرسش ها و پاسخ های دانشجویی)

معرفی کوتاه:
«عرفان» به معنای شناخت و شناسایی و روش خاصی برای دستیابی به «حقیقت» است که بر شهود، اشراق و جذبه به حقیقت تکیه دارد و نیل به این حقیقت را از راه تهذیب نفس و تطهیر دل و تزکیه درون و رهایی از «تعلق» بلکه «تعین» می‏باشد. «عرفان» دانشی است که گذر از اعتباریات را جهت قرب وجودی و فنا در خدای سبحان نشان می‏دهد تا انسان وجودی متعالی یافته و رنگ و رایحه الهی یابد. به بیان دیگر عرفان، نحوه سلوک تا شهود را نشانه رفته و تکیه‏گاه آن «علم حضوری» و «دانش شهودی» با روش اشراقی و تهذیبی یا متد سلوکی است و قرارگاه اصلی و مرکزی آن در عرفان اسلامی همانا قرآن کریم و سنت و سیره معصومان(علیهم السلام) می‏باشد.
دو عنصر زیربنایی عرفان اسلامی:
1. شناختن شهودی، 2. شدن شهودی.
عرفان تحول نوشوندگی و پویائی، رفتن و شدن، رستن از خود و پیوستن به خداست که از رهگذر خودشناسی و خودسازی آغاز می‏گردد و این همان بیداری عقل و بینائی قلب است که در اصطلاح به آن مقام «یقظه» گفته می‏شود. سخن از حرکت، صیرورت، قیام و جهاد، سیر و سلوک برای «خداگونگی» انسان است تا عارف بر زمان و زمین و زمینه، اشراف یابد و فراطبیعی عمل نماید. عارف دارای حیات معقول و مشهود است که دو ستون عظیم «حیات طیبه» است و سیر و سلوک خویش را بر ایمان و عمل صالح مبتنی بر عقلانیت و معرفت شهودی به پیش می‏برد. عارف الهی و سالک قرآنی از رهگذر شریعت از همان ابتدا در طریقت و وصول به حقیقت است لکن حقیقت لایه‏ها و ساحت‏های بیکرانه‏ای دارد و انسان‏های سالک به قدر وسع وجودی خویش به تدریج، مراتب و معارج را طی می‏کند. مرحوم علامه محمدتقی جعفری(ره) در این باره می‏گوید: «صحیح‌ترین کار در عالم عرفان (نظری و عملی) آن است که آدمی بفهمد که از آغاز آگاهی (یقظه) وارد اقیانوس حقیقت شده است.