مقالات برگزیده هفتمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادبیات (جلد دوم)

چکیده
بنا به اعتقاد فرمالیست های روس، هر شاعر و نویسنده ای برای آفرینش اثر ادبی خود،
به انواع هنجارگریزی ها در زبان دست میزند و توسعه زبان شعری و زیبایی کلام و
لذت درک ادبی خود را فزونی میبخشد و باعث نوعی برجسته سازی و آشنایی زدایی
در شعر میشود. شعر کانکریت (دیداری نوشتاری) نمونه ای از هنجارگریزی
محسوب میشود. شعر نوشتاری_دیداری گونه ای از ادبیات است که برای فهم آن باید
به آن نگاه کرد و به تماشای ظاهری و ساختاری واژگان پرداخت که معمولا در طراحی
پوسترها کاربرد دارد. شاعران در شعرهای نوشتاری_دیداری از شیوه های گوناگونی
بهره گرفته اند از جمله: تجزیه و جدا نویسی واحدهای شعری، کم و زیاد کردن تعداد
هجاهای هر مصراع برای دست یافتن به شکلهای مورد نظر، بهره گیری از هنر نقاشی
در کنار نوشتارو... در اینگونه شعر، شاعر از طریق بازی با کلمات به گونه ای مینویسد
که به وسیله حروف و کلمات طرحی را جلوی چشم بیننده میگذارد و فهم شعر بیشتر
با نگاه کردن به ساختار و ظاهر شعر امکان پذیر میشود.
در این مقاله اشعار شاعران معاصر از جمله: شاملو، اخوان، فروغ، شاهرودی، امین پور،
صفارزاده، رحمانی، خویی و... برمبنای هنجارگریزی دیداری مورد تحلیل و بررسی
قرار گرفته است، با توجه به اینکه آنان چگونه با تغییر در شکل متعارف نوشتار به این
کارکرد زبانی دست یافته اند و این تغییرات تا چه مایه در آفرینش اشعار آنان مهم بوده
است.
کلید واژه ها: هنجارگریزی، برجسته سازی، آشنایی زدایی، کانکریت، شعر معاصر.