مزایا و مشکلات جامعه تجاری : پاسخ آدام اسمیت به روسو

این کتاب شرحی است بر مقابله فکری اسمیت و روسو که از خلال مکتوبات این دو متفکر استخراج شده است. مولف کتاب معتقد است بحث بر سر مزایا و مشکلات لیبرال-کاپیتالیسم یکی از داغ‌ترین و گسترده‌ترین بحث‌های اقتصادی جهان امروز است؛ این بحث‌ها نه‌تنها دریافت ما از جهان را شکل می‌دهند، بلکه مشخص می‌کنند چطور می‌خواهیم این جهان را بهبود بخشیم و چطور باید با مشکلات جهان در حال توسعه مقابله کنیم. یکی از ارزشمندترین رویکردها برای روشن کردن این بحث، این است که به تفکر اولین و شاید مهم‌ترین مدافع جامعه اقتصادی، یعنی آدام اسمیت باز گردیم و در مقابل به اولین و مهم‌ترین منتقد آن، ژان‌ژاک‌ روسو نیز بپردازیم.
معرفی کتاب:
«مزایا و مشکلات جامعه تجاری: پاسخ آدام اسمیت به روسو» نوشته دنیس سی. راسموسن(-1978) و برگرفته از پایان‌نامه دکترای وی در دانشگاه ایالتی میشیگان است.
اسمیت و روسو دو نفر از مهم‌ترین و مشهورترین متفکران و ناظران بر ظاهرشدن جامعه اقتصادی در قرن هجدهم بودند و دیدگاه آن‌ها در مورد این نوع جامعه کاملا با هم متفاوت بود. در تضاد آشکار با روسو(1778-1712)، آدام اسمیت (1790-1723) شاید با عنوان بزرگ‌ترین مدافع اقتصاد رو‌به‌رشد اروپا شناخته می‌شد.
نقد روسو به جامعه تجاری یکی از اولین انتقادهای فلسفی از این نوع جامعه بود و حتی امروزه یکی از جامع‌ترین انتقادهای ارائه شده در این زمینه محسوب می‌شود. در واقع خواهیم دید آنچه امروزه بحث‌های جدی علیه جامعه تجاری شناخته می‌شوند، قبلا تا اندازه‌ای توسط روسو پیش‌بینی شده بودند. بنابراین روسو تا حدی بیشترین چالش را پیش پای جامعه تجاری قرار می‌دهد؛ و هر کس که می‌خواهد از این نوع جامعه دفاع کند، باید جنبه‌های مختلف نقد روسو را مد نظر قرار دهد. و خواهیم دید که اسمیت هم دقیقا قصد چنین کاری را داشته است.
اسمیت نه‌تنها طرفدار بی‌قید و شرط جامعه تجاری نبود، بلکه در بسیاری از نگرانی‌های شدید روسو درباره آن نوع جامعه‌ای شریک بود که زمان او کم‌کم ظاهر می‌شد. مثلا هم او و هم روسو می‌دانستند که جامعه تجاری لزوما نابرابری زیادی ایجاد خواهد کرد که تقسیم شدید کار می‌تواند هزینه زیادی برای عزت نفس انسانی به‌دنبال داشته باشد، چراکه انسان را ضعیف و غافل می‌کند؛ که تاکید بر ثروت و کالاهای مادی می‌تواند منجر به فساد اخلاقی شود؛ و اینکه تمایل به ثروت، اغلب افراد را به سوی کار بی‌پایان و اضطراب در جست‌وجو دنبال کالاهای مادی و ناپایدار می‌کشاند. البته این حرف بدین معنا نیست که اسمیت به‌شدت روسو جامعه تجاری را نقد می‌کرد یا اینکه در نهایت به دفاع از آن نمی‌پرداخت.